IMG
09

112

Wprowadzenie

Dla scharakteryzowania pod względem hydrologicznym wybranego odcinka rzeki wykonuje się:

-    niwelację zwierciadła wody (w celu wyznaczenia jego spadku podłużnego),

-    niwelację koryta rzeki (w celu wykonania przekrojów poprzecznych),

-    pomiar prędkości przepływu wody (powierzchniowy lub wyznaczenie prędkości średniej w przekroju).

Dane uzyskane z tych pomiarów pozwalają na określenie objętości przepływu w przekroju poprzecznym rzeki

oraz innych wielkości hydraulicznych potrzebnych w projektowaniu budowli wodnych, regulacji koryta rzeki hp.

Wyznaczenie spadku podłużnego zwierciadła wody

Fragment koryta rzeki, na którym wykonuje się pomiar spadku, powinien być prosty lub obejmować parzystą liczbę zakoli. Długość odcinka pomiarowego jest. uzależniona od przeciętnej szerokości rzeki przy średnim, rocznym stanic wody. Dla rzek o szerokości 25-e-50 m powinna ona wynosić od 200 do 400 m, a dla rzek o szerokości 50-rl00 m od 400 do 600 m fi],

W obrębie odcinka pomiarowego powinien się znajdować przekrój wodowskazowy oraz przekroje hydrome-tryczne. Aby wykonać zadanie, należy wyznaczyć w terenie fragment rzeki o długości 400-500 m, wzdłuż którego będzie prowadzony pomiar. Fragment ten dzieli się na krótsze odcinki, 100-metrowc.

W wyznaczonych punktach (co 100 m) wbija się w dno rzeki paliki tak, aby ich głowice wystawały nad powierzchnię wody 10-r-15 cm. Następnie, wykorzystując znajdujące się w pobliżu repery państwowe lub robocze, niweluje się głowice palików, zakładając wzdłuż nich zamknięty ciąg niwelacyjny, nawiązany do repem (załącznik 7.2). Ciąg i wysokość palików oblicza się analogicznie jak w zadaniu pierwszym. Wysokości H_p (rzędne) głowic palików określa się z dokładnością do 1 mm.

Po wyznaczeniu wysokości palików (załącznik 7.3) przy każdym z nich należy wykonać jednoczesny pomiar (na dany znak) odległości od jego głowicy do zwierciadła wody (np. linijką z podziałem milimetrowym). Aby uniknąć ewentualnych pomyłek, pomiary wykonuje się kilkakrotnie (2-4-3 razy), a jako ostateczny wynik przyjmuje się-wartość średnią h_ir. Korzystając z wcześniej wyznaczonych wysokości palików H_p i odczytów h&, oblicza się wysokość zwierciadła wody PI_2W oraz spadek i zwierciadła wody (załącznik 7.4):

łfzw 1 łp hj.

AH

D

AH = H -H,

gdzie: n -= A,..., F - indeksy kolejnych punktów przekroju,

D - odległość między palikami.

Spadek można przedstawić w promilach, np. 0,177_oo, jako wielkość niemianowaną, np. 0,00017, lub jako wielkość mianowaną, np. 0,17 m/km.

Wyznaczenie prędkości powierzchniowej przepływu wody

Pomiar prędkości średniej wykonuje się najczęściej w wyznaczonych przekrojach poprzecznych rzeki tzw. młynkiem hydrometrycznym, który pozwala na. określenie prędkości na różnych głębokościach i obliczenie wartości średniej.

Pomiar prędkości powierzchniowej można również wykonać młynkiem hydrometrycznym lub w przypadku niezbyt szerokich rzek za pomocą pływaków. W tym celu należy wybrać na prostym odcinku rzeki odcinek o długości 100 nr i zaznaczyć jego początek i koniec. Ponieważ pomiar prędkości wykonuje się w celu obliczenia objętości przepływu, powinien on obejmować odcinek rzeki, na którym uprzednio zmierzono przekroje koryta. Najprostszym sposobem pomiaru prędkości powierzchniowej wody jest pomiar za pomocą pływaków wykonanych z drewna. Pływaki takie można przygotować z suchych listewek o wymiarach 25 x 3 x 1 cm lub można je zastąpić równymi patykami wyciętymi z suchych gałęzi. Ponieważ pomiar powtarza się przynajmniej trzykrotnie, należy wykonać trzy komplety pływaków, np. po 4-5 sztuk. Następnie na dany znak osoby stojące w punkcie początkowym rzucają pływki do wody, starając się, aby upadły możliwie w jednej linii. W tym samym czasie osoby stojące