IMG85

i segregacje pierwiastków nie hamują migracji granic ziaren (na przykład w stalach węglowych bez mikrododatków), to wraz ze wzrostem szybkości nagrzewania i chłodzenia temperatura końca procesu rozrostu ziaren zwykle się obniża. Związane jest to z tym, że jeśli proces rozrostu ziaren słabo się rozwinął, siła pędna migracji określona ich względną krzywizną jest duża i rozrost ziaren jest możliwy w niskich temperaturach. Jeśli jednak w wyniku wysokich szybkości nagrzewania trwałe węgliki lub azotki nie zdążą się rozpuścić, to wzrost szybkości chłodzenia może doprowadzić do wyraźnego podwyższenia temperatury końca rozrostu ziaren (rys. 8.9). Tylko przy bardzo powolnym nagrzewaniu i chłodzeniu (spawanie elektrożużlowe) rozrost ziaren zaczyna się podczas nagrzewania i kończy podczas chłodzenia prawie w tych samych temperaturach. Przy tym w wypadku stali z pierwiastkami silnie węglikotwórczymi wzrasta udział etapu chłodzenia w procesie rozrostu ziaren (por. krzywe dla cyklu 1 na rys. 8.8 i rys. 8.9). Ponieważ w SWC rozrost ziaren zachodzi zarówno w czasie nagrzewania, jak i w czasie chłodzenia, ziarna są tym większe, im mniejsza jest szybkość nagrzewania i chłodzenia (rys. 8.10).

Temperatura, °C

Rys. 8.8. Zmiana wielkości ziaren w SWC stali 45 w procesie nagrzewania i chłodzenia według cykli

1,2 i 3 przedstawionych na rysunku 8.7 [112]

Temperatura, °C

Rys. 8.9. Zmiana wielkości ziaren w SWC stali 20H2MF w procesie nagrzewania i chłodzenia

według cykli 1 i 3 przedstawionych na rysunku 8.7 [112]

395