IMG85 (3)

₍ ,, ^cktrOT'«nej uzyskuje dodatkowe korzyści, niedostępne w druku, na przykład . ! - ^,v^°sc uzupełnieniu tekstu danymi z badań. Cytowania publikacji cyfrowych mogą

sy ac bezpośrednio do pełnego tekstu. Dzięki nowym formom publikowania elektronicznego znacznie rozszerzyły się możliwości wyboru miejsc, do których można dostarczać publikacje. W środowisku cyfrowym także współpraca naukowa nabrała nowego znaczenia, czego wyrazem jest budowa IIN.

Właściwe funkcjonowanie globalnej biblioteki cyfrowej umożliwia optymalne rozpowszechnianie wyników pracy naukowej, środowisko cyfrowe daje możliwość najszybszego docierania do starannie wyselekcjonowanego odbiorcy. Autorom publikacji naukowych zależy na jak najszerszym rozpowszechnieniu ich publikacji. Wynik badań naukowych, aby można go było uznać za wartościowy, musi być poznany, wykorzystany i oceniony przez innych. John Willinsky pisze w tym kontekście o „próżności" uczonych, dumnych z widoku swojego nazwiska w druku lub tytułu swojej pracy w cytacie kolegi (Willinsky 2006, s. 21]. Autorzy najlepszych publikacji mogą liczyć na cytowania, umieszcza-nie na listach publikacji w ważnych instytucjach, zaproszenia do wygłoszenia referatów. Na podstawie tych zdarzeń uczony może ocenić przydatność i poprawność ponoszonych wysiłków i funduszy wydatkowanych na własne badania. Właściwe rozpowszechnienie wyników prowadzi zwykle (choć niebezpośrednio) do korzyści finansowych w postaci prestiżu, stanowisk, promocji i wzrostu liczby grantów. Stevan Hamad podzielił autorów na komercyjnych i „ezoterycznych" (uczonych). Ci pierwsi tworzą publikacje w celu uzy-skania bezpośrednich zysków, natomiast uczeni publikują dla osiągnięcia wymienionych korzyści pośrednich, a nawet po prostu dla przyjemności, jaką daje rozpowszechnianie wiedzy. Stąd interesy komercyjnych autorów i wydawców są zbieżne - obie grupy chcą ograniczyć dostęp do publikacji tylko do tych odbiorców, którzy za niego zapłacą. Potrzeby autorów ezoterycznych i ich wydawców są, przynajmniej w tym zakresie, sprzeczne, gdyż w interesie autorów nie leżą żadne ograniczenia w dostępie do ich publikacji (Har-nad 1998, s. 186]. Właściwe rozpowszechnianie nie oznacza jednak konieczności dotarcia _z publikacją tak szeroko, jak to tylko możliwe - dla uczonego wystarczające jest, aby jego dzieło znane było właściwym specjalistom i decydentom, często nic więcej niż stu osobom (Parks 2007, s. 326].

W warunkach publikowania tradycyjnego autorzy, ze współpracy z wydawcami, osią-gają pewne korzyści. Proces technologiczny przygotowania publikacji, a także jej dystrybucja w druku są na tyle skomplikowane, że autorom opłaca się współpraca z kimś, kto wykona profesjonalnie te czynności za nich. Z jednej strony wydawcy utrudniają bowiem dostęp, żądając za swe usługi opłat od użytkowników, ale z drugiej w ogóle umożliwiają jakikolwiek dostęp. Dzięki zastosowaniu nośników cyfrowych w globalnym środowisku elektronicznym potrzeba pośrednictwa wydawców pomiędzy uczonymi znika.

Obecnie, dla osiągnięcia wymienionych wcześniej korzyści, pracownicy nauki muszą, poprzez swoje publikacje, zaistnieć w sieci. Mogą w tym celu oczekiwać na efekty aktywności wydawców i często się doczekują, gdyż obecnie wszystkie poważne czasopisma naukowe mają swoje wersje sieciowe. Nie musi to jednak oznaczać optymalnego rozpowszechniania, gdyż dla użytkownika końcowego dostęp w Sieci niekoniecznie jest bezpłatny. Dla zwiększenia wpływu (impacl) swoich publikacji autorzy decydują się na aulopublikowanie na własnych stronach Web lub w repozytoriach, gdzie oprócz pełnych tekstów publikacji podają swoje CV, osiągnięcia, przebieg pracy dydaktycznej. Podjęcie tego typu decyzji wiąże się z koniecznością dokonania selekcji (wyboru) materiału do opublikowania i wyboru miejsca publikowania. W przypadku umieszczania publikacji w repozytorium wystarczy wstawić odnośnik ze strony domowej do stałego adresu w repozytorium. Na ogół możliwe jest także udostępnienie jedynie odnośnika typu „Zobacz moje publikacje”, powodującego wyszukiwanie we właściwym repozytorium według określonego nazwiska. W ten sposób autorzy stają się wydawcami własnych prac,

Autorzy odpowiedzialni są między innymi za:

. udo$WPⁿ'^an'^c naJ^leP^ieJ^{w (r}yb!e Open Access, zgodne z obowiązującymi stan-jjardami. dotyczącymi bezpieczeństwa, prywatności i praw autorskich.

godność publikacji zc standardami stosowanymi w danej społeczności, dotyczący-' napisu danych i metadanych adekwatnie opisującymi kontekst i jakość danych oraz wspomagającymi wyszukanie i stosowanie danych.

, Zgodność z przyjętymi standardami dotyczącymi rodzaju, jakości i treści danych, wraz i dołączonymi metadanymi pozwalającymi na umieszczenie danych w odpowiednim repozytorium.

i Realizację zaleceń związanych z zarządzaniem danymi, określonymi w grantach, kontraktach. umowach z fundatorami.

• Zapewnienie możliwie długotrwałej archiwizacji danych, na przykład przez umieszczenie w odpowiednim repozytorium, a przynajmniej określenie przewidywanego okresu ich przechowywania.

Wymienione działania stają się częścią warsztatu uczonego. Coraz powszechniej zdarza się, że autorzy odpowiedzialność za te prace przenoszą na bibliotekarzy, którzy zajmując się ich publikowaniem przejmują zadania komercyjnych wydawców.

liczeni jako recenzenci

Recenzenci zazwyczaj wykonują swoje obowiązki nieodpłatnie, lub za symboliczną opłatą. Uznaje się, że ich praca traktowana jest jako usługa na rzecz środowiska, dziedziny i specjalności, jaką reprezentują, a korzyści osobiste polegają na wzroście reputacji i pozycji w środowisku. Stopień wzrostu osobistej reputacji zależy od reputacji czasopisma, z którym uczony współpracuje jako recenzent. Na ogół jednak korzyści z przyjęcia funkcji recenzenta są pośrednie.

’ Skalowalno^ jest (o cecha systemów, sieci lub procesów komputerowych polegająca na zdolności do rozbudowy wraz ze wzrosłem zapotrzebowania na usługi lub powiększaniem się zasobów (sprzętowych, danych). Rozbudowa taka powinna przebiegać w sposób jak najmniej uciążliwy dla użytkowników.

213