IMG99

Po zlogarytmowaniu i zróżniczkowaniu otrzymamy:

\n(T-T₀) = \n{T-T₀)-Bt    (8.6)

din(r-rj ₌ _^    (₈.₇)

dt

Nachylenie krzywej chłodzenia w skali logarytmicznej zgodnie ze wzorem (8.7) będzie równe B, zarówno w zakresie wysokich, jak i niskich temperatur, powyżej i poniżej przemian fazowych. W zakresie przemian fazowych nastąpi wyraźne odchylenie od krzywej opisanej wzorem (8.7). Ten sposób wyznaczania temperatury przemian fazowych pokazano na rysunku 8.2 lb, c.

Za pomocą przedstawionych powyżej metod analizy termicznej można dokładnie wyznaczyć temperaturę początku przemiany martenzytycznej M_s. Jeśli ilość utworzonego bainitu jest dostateczna, można również dokładnie wyznaczyć temperaturę B_s. Wyznaczenie zaś tymi metodami temperatur B_t i M_t może być niezbyt dokładne ze względu na małe ilości ciepła wydzielane pod koniec tych przemian.

Analiza różnych metod wyznaczania punktów przemian fazowych wskazuje na to, że dla szybkich cykli cieplnych w zakresie czasów chłodzenia At_m od 5 do 30 sekund analiza termiczna i metody dylatometryczne dają porównywalne wartości temperatur przemian. Natomiast dla wolniejszych cykli cieplnych A/₈,₅ powyżej 30 sekund powinny być stosowane metody dylatometryczne, które pozwalają na bardziej precyzyjne określenie tych temperatur.

Stosowane są dwa sposoby przedstawienia wykresów CTPc-S (rys. 8.22). Pierwszy polega na wykreśleniu krzywych chłodzenia próbek w układzie półlogarytmicznym: temperatura (71 - czas (/), przy czym przyjmuje się najczęściej temperaturę Ac₃ jako początek liczenia czasu chłodzenia. Na krzywe te nanosi się następnie wyznaczone temperatury początku i końca przemiany. Łącząc liniami początki i końce przemian, otrzymuje się odpowiednie obszary występowania składników strukturalnych (rys. 8.22a). Na krzywych chłodzenia w miejscu zakończenia przemiany danego składnika podaje się jego procentowy udział w strukturze. Przy końcu krzywych podaje się twardości HV produktów przemiany zmierzone na odpowiednich próbkach użytych do badań. Z wykresów tych temperatury przemian i wynikające stąd twardości odczytuje się wzdłuż krzywych chłodzenia odpowiadających warunkom stygnięcia spawanego złącza. Obecnie coraz częściej wykresy CTPc-S przedstawia się w układzie temperatura - czas chłodzenia A/_S00_₅₀₀ (rys. 8.22b). Na wykresach tych twardości podaje się również w funkcji czasu chłodzenia A/₈₀₀_₅₀₀. Korzystanie z wykresów CTPc-S przedstawionych w tym układzie jest łatwiejsze, ponieważ dla danego czasu stygnięcia A/₈₀₀_₅₀₀ spawanego złącza, wyliczonego lub odczytanego z odpowiednich wykresów, można bezpośrednio odczytać rodzaj struktur występujących w przyspoinowym obszarze SWC oraz twardość tego obszaru.

409