IMG39

Rysunek 6.1

Pr/obiog typowych _/m|,„ hczabności w ix,p,,i»,.„.

IBM 1968    1959    1960    1981    1982    196}

uu

» Populacc,

owadów lotnych (, _Sł ImKingn, 1900) A _ll(| Munrin (poproch _r„ mak). B oacylncjo _(kro l»h mocir/owiowioc)

B

iii choinówki na Pomorzu Zachodnim i innych. Fluktuacje tcmporulne dzielą cię na cykli-c/nc i acykliczne, un. wykazujące lub nic wykazujące regularności w następowaniu silnych zmian liczebności, Mogą być one nagle (o małych odstępach czasu między szczytami liczebności) i przerywane okresami lalcncyjnymi oraz kontraktywne i dyslraktywne. izn, krótkotrwale (okresy gradacji trwają 2 * lata) i długotrwale (cillgmtcc się nawet dziesiątki lali Forma permanentną fluktuacji nazywa się fluktuacje, w której populacja utrzymuje się stale na wysokim poziomic liczebności Poszczególne gatunki charakteryzują się zmianami form fluktuacji nie tylko w czasie, ale i w przestrzeni Obszary, na których utrzymuje się określony typ fluktuacji, określamy odpowiednio mianem latcncyjncgo, tcmporalncgo lub permanentnego obszaru gradacji.

Drugim etapem odchyleń liczebności populacji od średniego poziomu s,| oscylacje. S.| io zmiany charakteryzujące się wyraźna i stała periodycznościa- Mogą to być rokrocznie powtarzające się sezonowe zmiany liczebności, a tak/c rytmiczne zmiany liczebności w cskiach wieloletnich Regularny przebieg oscylacji wykazuje, że sa one kontrolowane przez czynniki oddziałujące na populację w sposób periodyczny. Sa to najczęściej czynniki wewnatrzpopulacyjnc, efekty oddziaływania na populację jej prześladowców (szczególnie widis zne w warunkach laboratoryjnych) oraz cykliczne wpływy czynników pogodowych wsw. lswanych rytmika aktywności słonecznej. Typowe oscylacje wykazują populacje ki- ńrika ni,idrzewiowca. brudnicy nieparki, brudnicy mniszki.

6.2. Przebieg zmian liczebności

Przebieg zmian liczebności populacji wyraZa się graficznie w tourne krzywych wzro--.tu |«>puljc|i khuc dla piozczcgólnych gatunków mają różny przebieg. Poznanie lorm krzywych wzj.otu po|Hjlacji ma podstawowe znaczenie dla zrozumienia przebiegu zjawisk dynamiki liczebności, a szczególnie zjawisk grodocyjnych.

Dynamika llcznbrwaU-_,__

°«« popular.|i owarlb*, 175

Masowe poinwy szkodliwych owadów _{tc< h}

st*' «MJ* "• “y'' ^,J/OWe«”    l.czehnufc, knićmvT^lmC    m«H po

wstępująca- czyli prograilacy,n.,.. lazę n,_ę|IttJ^ ^^lh    Wy,o,ma _{Mę f}

,tanie * upadek liczchnofcl populacji (ry» 6 2)    ^r"g'adac,ę, reprezentujące n.u.,.

W fazie progrndacji wyróżnia się stadium wstępne _{(lnV c/c} (pmdromalne) i stadium wybuchowe (erupcyjne) w ™^cy,ne,> "sit/cgaw

........................... • "^,l"^{lm w}'Wpn**o gęst,* Hnm.t.Jff*^,x) ■Wn*

kolenia na pokolenie tal 2 do 4 ,a/y. co ,cdnak „_{lc |01} zauważali"    ' ^p-

j/enta aparatu asymilacyjnego drzew Często, ,akko|w,ek    ¹    "'^1/l ° ^u'^/k,>-

ryzujil się W tym czasie zwiększona płodność,4 W stadium . _t/‘‘^W'^/C "^w“¹* eharakle-

uważnym przeglądaniu koron stają s,ę widoczne Następu,_c ,_u «,L,rZ,    ^{> r}"^y

dów na inne drzewostany. Osobniki s., odporne na choiobs , . “menie się owa-

ryz.uja s,ę wysoki, płodność,4.populacja zwiększonym udzialcniTamic Ja'aT^vwart,

wiąkau n.z prze, ....... lozmiary. a ss cele latss stwterdza s,ę większy udz.al ,1, ,

_C/0W . białek. W stadium wybuchowym, ktore obejmuje 2 lub 3 po koleń, a liczebnik po-

_H.u|, gwałtownie wzrasia. szkody „be,.,,,,,., s.. 71,-1 ,    .....irztew

prowadzi do pogorszenia warunków odżywiania s,ę larss , ,ch wędrówek na sąsiednie drzewa. Często następuje obniżenie płodności samic 1 spadek odporności owadów na zachorowania 1 porażenia przez inne pasożyty, a u niektórych gatunków także wzrasta względny udział samców w populacji. Wzrost udziału samców w stosunku liczbowym pici dane, po-

Rysunek 6.2

Fazowoie gradac|l (z Kochio ra, 1965)