IMG37

Skłonność do utraty plastyczności i wystąpienia kruchości podczas eksploatacji wykazują stale chromowe, chromowo-niklowe i chromowo-manganowe oraz ich połączenia spawane. Dodatek molibdenu w ilości do około 0,7% zabezpiecza przed wystąpieniem tej kruchości. Szczególny problem zjawisko to stwarza w stalach Cr-Mo zawierających powyżej 0,7% Mo, przeznaczonych do budowy zbiorników i instalacji ciśnieniowych pracujących w wysokiej temperaturze. Przy tej zawartości molibdenu może wystąpić utrata plastyczności podczas długotrwałej eksploatacji.

10.3.1. Metoda badania wrażliwości na kruchość eksploatacyjną połączeń spawanych stali chromowo-molibdenowych

W celu oceny skłonności stali i spoin Cr-Mo do wzrostu kruchości w czasie eksploatacji został opracowany test laboratoryjny bazujący na symulacyjnej obróbce cieplnej stopniowego chłodzenia, tzw. step cooling (jej przebieg pokazano na rysunku 10.28). Po zastosowaniu tej obróbki temperatura przejścia w stan kruchy stali Cr-Mo wykazuje większy wzrost niż wskutek długotrwałego oddziaływania (2000-^5000 godzin) typowej dla tych stali temperatury eksploatacji 450°C (rys. 10.29) [184], Zabieg stopniowego chłodzenia przyspiesza więc 10+-20 razy zjawiska segregacji zachodzące w materiale podczas jego eksploatacji w wysokiej temperaturze.

Rys. 10.28. Standardowy przebieg obróbki symulacyjnej step cooling [197]

Istota próby mającej na celu ocenę wrażliwości na kruchość eksploatacyjną polega na wyznaczeniu - na podstawie badań udarności na próbkach Charpy V - krzywych przejścia stali w stan kruchy:

-    dla serii próbek ze spoiny i SWC po konwencjonalnej obróbce cieplnej (odpuszczaniu),

-    dla serii próbek ze spoiny i SWC poddanych dodatkowo obróbce symulacyjnej step cooling.

547