IMGS97

L>

I. Rozmnażanie za pomocą sadzonek

Sadzonkowanie roślin jest obecnie najpopularniejszym sposobem rozmnażania wielu roślin ozdobnych uprawianych w szklarniach i tunelach foliowych na kwiat cięty oraz doniczkowych przeznaczonych do dekoracji pomieszczeń, balkonowych, jednorocznych i bylinowych. Rozmnażanie to jest możliwe dzięki zdolności roślin do regenerowania i odtwarzania brakujących organów.

W zależności od pobieranej do ukorzeniania części rośliny wyróżnia się sadzonki pędowe, liściowe i korzeniowe.

Sadzonki pędowe sporządza się z różnych odcinków pędów. Wymienić można dwa typy sadzonek pędowych:

*    wierzchołkowe, obejmujące wierzchołek rośliny, najczęściej 3-4-węzło-wy (goździk, pelargonia), rzadziej kilkunastowęzłowy (mirt);

*    śródpędowe - jednowęzłowe lub kilkuwęzłowe z liśćmi (bluszcz) lub nieulistnione (dracena).

Typów sadzonek pędowych może być więcej. U różaneczników za-¹ wsze zielonych proponuje się jeszcze trzy inne:

*    typowe z wyłamanym pąkiem wierzchołkowym, długości 6-13 cm,

4 pozbawione wierzchołka (1-1,5 cm),

*    krótkie wierzchołkowe, uzyskane przy sporządzaniu sadzonek poprzedniego typu.

Ze względu na stopień zdrewnienia pędu można sadzonki podzielić na:

4 zielne- cięte z pędów ulistnionych, niezdrewniałych;

*    półzdrewniałe - cięte z pędów najczęściej ulistnionych, częściowo zdrewniałych w dolnej części;

4 zdrewniałe - cięte z pędów nieulistnionych, zdrewniałych.

Na rozmnażanie za pomocą sadzonek ma wpływ wiele czynników. Najważniejszymi są: termin sadzonkowania, sposób pozyskiwania i cięcia sadzonek, miejsce sadzonkowania, wybór podłoża, zastosowanie preparatów stymulujących ukorzenianie oraz warunki zewnętrzne w czasie ukorzeniania sadzonek.

1.1. Terminy sadzonkowania

Termin pobierania sadzonek jest związany przede wszystkim z możliwością ich ukorzenienia w jak największym procencie. Zdolność do ukorzeniania zależy od gatunku, czasami odmiany. U niektórych gatunków tnie się sadzonki z roślin w czasie wychodzenia ze stanu spoczynku. Pobiera się

odcinki pędów nowo utworzonych. Następuje wówczas wznowienie aktywności biochemicznej i synteza substancji wzrostowych, wzmagających proces powstawania korzeni przybyszowych. Termin sadzonkowania przypada najczęściej wiosną.

U innych gatunków ukorzeniane części muszą najpierw w pełni dojrzeć (sadzonki liściowe), zgromadzić składniki zapasowe na okres spoczynku (sadzonki korzeniowe) albo częściowo zdrewnieć (sadzonki pędowe pół-zdrewniałe) lub całkowicie zdrewnieć (sadzonki pędowe zdrewniałe).

Każdy gatunek ma swój określony, optymalny termin sadzonkowania. Może on być krótki, na przykład u sukulentów (lipiec-sierpień), długi, jak u wilczomleczu pięknego (maj-lipiec) lub nawet może być ich kilka w ciągu roku, jak u azalii (luty-marzec, lipiec-sierpień). Dla gatunków przeznaczonych do uprawy sterowanej, na przykład chryzantem, sadzonki pobiera się przez cały rok.

Drugi bardzo ważny element, wpływający na termin sadzonkowania, to planowany termin uzyskania roślin handlowych, czyli rozmnażanie musi nastąpić odpowiednio wcześniej, aby produkcja zakończyła się oczekiwanym wynikiem ekonomicznym.

O powodzeniu produkcji decyduje z kolei jakość ukorzenionych sadzonek, związana bezpośrednio z jakością roślin matecznych. W warunkach klimatycznych Polski do rozpoczynania produkcji wiosną powinny być wykorzystywane sadzonki pobierane z roślin matecznych pod koniec zimy, które często muszą być doświetlane asymilacyjnie. Podnosi to koszty produkcji. Można także u niektórych gatunków ciąć sadzonki jesienią z dobrze wykształconych i odżywionych roślin. Decydują się na to tylko producenci posiadający specjalnie wyposażone pomieszczenia do przechowywania sadzonek.

Obecnie przy dostępnych środkach transportu korzysta się z zakupionych sadzonek, pochodzących z rejonów o ciepłym klimacie, dobrych warunkach świetlnych i taniej sile roboczej, np. z Meksyku, Ameryki Płd., czy z Afryki.

1.2. Jakość roślin matecznych

Jak już wspomniano roślinami matecznymi nazywa się te, z których pobiera się sadzonki. Mogą to być okazy przeznaczone do sprzedaży. Sadzonki uzyskuje się wówczas na przykład podczas formowania roślin. Często jednak, u większości gatunków w celu uzyskania sadzonek - pędowych zielnych, półzdrewniatych i liściowych - uprawia się rośliny jako mateczniki. Przeznaczone są one tylko do pozyskiwania sadzonek. Długość okresu

9