IMGw06

łecznej, których pamięć się już zatarła, a zostało dążenie do zbliżenia do przedmiotu lub unikania go.

Nie jest natomiast postawą behawioralną wolny od ocen i emocjonalnych ładunków nawyk do określonego sposobu zachowania się czy jakiekolwiek inne predyspozycje do działań, których przedmiot czy sposób działania nie jest dla nas subiektywnie „walentny”.

4. Wreszcie kategoria czwarta — to takie postawy, w których istnieje w psychice człowieka obok określonych predyspozycji do reakcji afektywnych na przedmiot postawy mniej lub bardziej określony obraz przedmiotu, jak też i określony „program” zachowania się wobec niego. Postawa żołnierza w czasie wojny wobec wrogą ojczyzny składa się zarówno z określonego obrazu wroga, jak też i z określonych dyspozycji do zachowania się wobec niego i zarówno przekonania jak i dyspozycje naładowane są silną Walencją. Postawa człowieka wobec dalekosiężnego, realizowanego przezeń celu, to zarówno pewne przekonania o cechach tego celu — takie, iż czynią go nader atrakcyjnym (oceny), jak też i gotowość do długofalowych działań na rzecz jego osiągnięcia. Nazwijmy je tutaj postawami poznawczo-behawioralnymi lub postawami pełnymi.

Podana wyżej definicja postawy wymaga jeszcze jednego komentarza. Mówiło się o tym, iż postawa, to zespół względnie trwałych nastawień wobec określonego przedmiotu, a więc względnie trwałych oceniająco zabarwionych wyobrażeń oraz względnie trwałych dyspozycji do zachowania wobec niego, opatrzonych ładunkiem afektywnym.

Jednocześnie w badaniach socjologicznych funkcjonuje powszechnie inny termin, a mianowicie „opinia”. Wydaje mi się, iż warto, traktować „opinie” jako aktywizacje postaw o charak* terze poznawczym, to jest jako wyznaczone przez poznawczo--oceniające komponenty postawy jednostkowe przeżycia sądów o mieszanej poznawczo-oceniającej treści i ewentualne werbalne wyrażenia tych przeżyć. Podobnie też należy traktować akty uprzytamniania sobie tych predyspozycji behawioralnych — bądź polegające także na uprzytomnieniu dążenia, pragnienia czy zamiaru, bądź też na uprzytamnianiu sobie poczucia powinności, jako aktywizacje komponentów afektywno-behawioralnych po-