IMG 68

62 Polityka gospodarcza

Sytuacja demograficzna w istotny sposób wpływa na zadania polityki gospodarczej. Przychylność lub uciążliwość sytuacji demograficznej dla procesów rozwojowych uzależniona jest głównie od układu wieku i wykształcenia populacji. Starzejące się społeczeństwo, tj. posiadające wzrastający odsetek osób, które przekroczyły wiek produkcyjny, generuje duże obciążenie ekonomiczne państwa z tytułu świadczeń emerytalnych oraz opieki zdrowotnej. Wysokie kwalifikacje pracowników stanowią natomiast w dużym stopniu o sukcesach w gospodarce, a dostęp do dobrego wykształcenia przesądza o jakości czynnika ludzkiego. Potrzeby gospodarki i pobudzanie postępu społecznego wskazują zatem na konieczność podejmowania zadań w zakresie doskonalenia systemu edukacji na każdym jej poziomie oraz powiększania szans rozwoju intelektualnego społeczeństwa.

Procesy demograficzne należy także rozpatrywać w ujęciu globalnym. W prognozach demograficznych przewiduje się, że ludność świata w 2050 roku będzie wynosić od 8 do 12 mld osób. Skrajne prognozy określają nawet, że może przekroczyć 14 mld osób. Specjaliści ostrzegają, że przekroczenie liczby 12 mld mieszkańców globu grozi katastrofą o charakterze ogólnoświatowym. Pojawiają się zagrożenia z tytułu głodu, chorób, niedoboru energii i surowców, wojen o niespotykanym dotychczas nasileniu¹¹.

Sytuacja w obszarze czynnika ludzkiego może być obrazowana przez scharakteryzowany w podrozdziale 1.3 wskaźnik HDI oraz wskaźnik ubóstwa (Humań Poverly lndex - HP1). Do obliczania wskaźnika HPI wykorzystywane są następujące dane cząstkowe:

-    w obszarze stanu zdrowia i trwania życia - odsetek osób, które nie dożywają wieku 60 lat;

-    w obszarze osiągnięć edukacyjnych - odsetek osób będących analfabetami w znaczeniu analfabetyzmu funkcjonalnego, definiowanego przez OECD jako brak umiejętności czytania i komunikowania się;

- w obszarze standardu życia - odsetek osób żyjących poniżej dochodowej linii ubóstwa, wyznaczanej na poziomie 50% mediany osobistych dochodów do dyspozycji;

" W obecnej dekadzie ponad jeden miliard osób nie korzysta z czystej wody. Na podstawie danych udostępnionych przez Polską Akcję Humanitarną (www.pali.org.pl).

- stopa długookresowego bezrobocia (12 miesięcy lub więcej) jako procent osób bezrobotnych w zasobach siły roboczej aktywnej ekonomicznie.

2.1.5. Uwarunkowania kapitałowe

Uwarunkowania kapitałowe to stan oraz struktura zasobów rzeczowych i finansowych występujących w postaci środków będących w dys-

-    pozycji obywateli, podmiotów gospodarczych, jak i państwa. Przy opraco-. wywaniu założeń i realizacji polityki gospodarczej trzeba brać pod uwagę

silę inercji reprezentowaną przez ilościowy, jakościowy i rodzajowy układ ■ elementów bazy kapitałowej gospodarki w danym czasie. W zespole uwa-S runkowań typu rzeczowego dużą rolę odgrywa wyposażenie kraju w pro-• dukcyjny i infrastrukturalny majątek trwały. Niedostatki majątku trwałego " w różnych dziedzinach czy regionach z reguły wyznaczają kierunki pożądanych działań polityki gospodarczej, szczególnie w zakresie rodzajów, wielkości i lokalizacji inwestycji.

Najogólniej mianem inwestycji nazwać więc można racjonalne zaan-. gażowanie środków gospodarczych w przedsięwzięcie gospodarcze mające na celu pomnożenie majątku właściciela precz przysporzenie określonych | dochodów. Charakterystycznymi cechami inwestowania są: ograniczenie

-    bieżącej konsumpcji w czasie trwania projektu inwestycyjnego oraz ry-i zyko związane z realizacją tego projektu. Ze względu na formy majątku,

który tworzą, najczęściej wyróżnianymi rodzajami inwestycji są:

-    inwestycje rzeczowe (budynki, budowle, środki obrotowe, maszyny, grunty);

-    inwestycje finansowe (udziały, pożyczki długoterminowe, papiery wartościowe);

-    inwestycje niematerialne (licencje, patenty, kształcenie)²¹. Inwestowanie w majątek wymaga nakładów kapitałowych. Pozyskiwanie kapitału, zarządzanie nim i stosowanie go w odpowiedni sposób

^u E. Nowak, E. Pieliclialy, M. Poszwa: Rachunek opłacalności inweslowania. P WE, Warszawa 1999, s. 16; K. Dziworska: Decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2000, s. 13.