IMG 87

152 Polityka gospotłama

„Dumping jest to sprzedaż towarów lub usług za granicę po cenach niższych od cen uzyskiwanych za nic w analogicznych warunkach na rynku krajowym”²³.

Margines dumpingu stanowi różnica pomiędzy wartością normalną²⁴ a ceną eksportową. Istnienie tego marginesu jest podstawą do stwierdzenia istnienia zjawiska dumpingu i określenia poziomu wysokości cła antydumpingowego. Różnica cen pomiędzy ceną sprzedaży na rynku wewnętrznym a ceną eksportową jest w niektórych wypadkach pokrywana przez państwo w postaci subsydiów. Innym przypadkiem stosowania dumpingu jest chęć wyparcia konkurentów z rynków, na które produkty są eksportowane, i osiągnięcie lepszej pozycji rynkowej. Uzyskanie statusu monopolisty na rynkach obcych pozwala na podniesienie cen i odzyskanie utraconych korzyści w okresie stosowania dumpingu.

Z powodu dużej szkodliwości dla konkurencji w obrocie międzynarodowym dumping jest uznawany za praktykę nieuczciwą i państwa, które ponoszą szkody w związku z napływem tego typu towarów, mogą stoso-waómraktyki ochronne przed dumpingiem.

Ograniczenia ilościowe są wszelkimi zachowaniami państwa zmierzającymi do ograniczenia ilości lub wartości importu lub eksportu. Przyjmują one formę kontyngentów ilościowych i wartościowych dla konkretnych towarów lub grup towarowych. Skrajnym przypadkiem ograniczeń ilościowych jest zakaz impoitu lub eksportu towarów. Ograniczenia ilościowe stanowi także nadzór statystyczny, który jest formą kontroli przepływu towarów i może pośrednio zniechęcać do obrotu z krajami, wobec których jest stosowany.

Ograniczenia ilościowe są stosowane w celu ochrony produkcji krajowej przed konkurencją. Kontyngenty umożliwiają funkcjonowanie na rynku krajowych producentów, których efektywność jest niższa od konkurentów zagranicznych. Skutkiem stosowania ograniczeń ilościowych może być także poprawa bilansu handlowego i bilansu płatniczego²⁵. ^{1 2 3 4 5 6 7}

_Rozdział 4. Polityka wzmacniania efektywności gospodarki 153

Ograniczenia dewizowe dotyczą całości wymiany gospodarczej z zagranicą, jest to instrument bezpośredniego oddziaływania państwa. Państwo nie pozostawia podmiotom gospodarczym swobody obrotów dewizami, zmuszając eksporterów do sprzedaży dewiz wyznaczonym instytucjom finansowym, które sprzedają je importerom, bądź dokonują płatności na rzecz podmiotów z innych państw po uprzednim uzyskaniu pozwolenia ze strony organów państwowych lub instytucji działających w imieniu tych władz.

Przepisy sanitarne, przepisy bezpieczeństwa i techniczne, przepisy ochrony środowiska itp. stają się instrumentem regulacji wymiany gospodarczej z zagranicą w sytuacji, gdy są wykorzystywane do zatrzymywania towarów na granicach i odmowy ich wpuszczenia na teren danego kraju z powodu niespełnienia przez te towary wymagań. W przypadku stosowania tych samych norm do towarów przywożonych z różnych krajów świata można wnioskować, że przepisy te stanowią instrument chroniący konsumentów przed wadliwymi produktami. Przepisy tego typu są jednak często wykorzystywane do restrykcyjnego traktowania towarów przywożonych tylko z określonych krajów. W takim przypadku są one pośrednim instrumentem ochrony krajowych producentów lub nawet realizacji celów pozaekonomicznych (np. politycznych).

Szczególnym instrumentem polityki współpracy gospodarczej z zagranicą jest kurs walutowy. Regulacja kursu waluty krajowej w stosunku do walut obcych może wpływać na podnoszenie lub obniżanie opłacalności importu oraz eksportu. Dewaluacja waluty krajowej przy zachowaniu niezmienności innych czynników wymiany powoduje wzrost opłacalności eksportu (jeśli ceny na rynkach zagranicznych są utrzymane na stałym poziomie, to eksporter może otrzymać więcej jednostek waluty krajowej) i spadek opłacalności importu (konieczność zapłaty większej ceny w walucie krajowej pomimo utrzymania tej samej ceny w walucie obcej). Re-waluacja powoduje natomiast spadek opłacalności eksportu i wzrost opłacalności importu.

Bilans płatniczy to zestawienie wszystkich przychodów i wydatków kraju wynikających z jego stosunków z zagranicą w danym okresie⁸. Jest on odzwierciedleniem powiązań gospodarki narodowej danego kraju z go-

M

1

Ibidem, s. 110.

2

^M Pod pojęciem wartości normalnej rozumie się przede wszystkim cenę, po której

3

podobny produkt sprzedawany jest na rynku wewnętrznym kraju eksportera w zwykłym

4

obrocie handlowym.

5

v ” Taka poprawa może nastąpić tylko w przypadku, gdy na wprowadzenie przez

6

trony kraj ograniczeń ilościowych inne kraje nic odpowiadają retorsjami polegającymi na

7

ograniczeniach ilościowych importu z kraju, który je wprowadzi! jako pierwszy.

8

Zob. Leksykonfinansowo-bankowy. Wydawnictwo PWE, Warszawa 1991, s. 54.