K �jna DIALEKTY POLSKIE774

K �jna DIALEKTY POLSKIE774



Si i fizjograficznych. — granice wczesnohistoryeznych zasięgów zróżnicowań szezepowo-etnieznych nio zawsze pokrywają się z dzisiejszymi zasięgami zróżnicowań dialektalnych, co łatwo tłumaczy się faktem mieszania się ludności w strefie stykania się dwu fal osadniczych, i wytwarzania się na skutek tego specyficznych warunków językowych. W strefie bowiem stykania się i mieszania, ludności różnego pochodzenia etniczno-szezepowe-go, poszczególne jej ugrupowania uświadamiają sobie między innymi swoje odrębności i różnice językowe, a zmuszone do ściślejszego na nowych ziemiach współżycia, zaczynają dążyć do zniwelowania tych różnie i przyjmują bądź jedną, bądź drugą postać zróżnicowanych dialektalnie właściwości językowych. Ziemie wtórnie lub późno zasiedlane przez potomków różnych szczepów stają się przeto obszarem kształtowania się gwar przejściowych, gdzie zależnie od większego autorytetu czy przewagi liczebnej poszczególnych grup ludności przybierają na sile i zwyciężają cechy dia-lektalne — raz jednej, innym razem drugiej grupy etnicznej. Obszary stykania się i mieszania odrębnych grup etniczno-językowych stają się przeto terenami większej chwiejności w utrzymywaniu się cech dialek-tałnych i jakby pomostem szerzenia się inmn\ icji językowych nawet poza pierwotne zasięgi osadnictwa szczepowego. '> o doprowadziło do licznych i znacznych nieraz przesunięć pierwotnej gi aniey dialektalno-etnicz-nej.

Wywołane osadniczymi przesunięciami oraz społeezno-etnicznymi stosunkami zamącenie regularności rozwoju poszczególnych dialektów spowodowało, że dzisiejsze granice zasięgów językowych nie zawsze są bezpośrednim świadectwem i ścisłym odbiciem granic plemiennych. Powstające w różnych czasach i rozprzestrzeniające się z nierówną intensywnością poszczególne dawne i późniejsze innowacje danego dialektu rzadko obejmują identyczne obszary. Najczęściej jedne z nich — bardziej żywotne — rozprzestrzeniają się na całym terytorium dialektu lny m, a nawet sięgają poza jego obszary, drugie nie dochodzą do granic obszaru formowania się dialektu, a jeszcze inne, objąwszy pewien obszar, cofają się pod wpływem ekspandujących cech sąsiedniego dialektu. Wskutek tego granice terenowe poszczególnych innowacji danego dialektu — zwane izoglosami — rzadko kiedy tworzą wyraziste skupienie, które można by uznać za najmniej sporną granicę dialektu. W pogranicznych pasach stykania się i przenikania właściwości odrębnych dialektów powstają przez to gwary przejściowe, w których jako norma ustalają się niektóre cechy dialektalne jednego obok niektórych cech drugiego spośród sąsiadujących dialektów. Rozstrzygnięcie na podstawie samych danych językowych, do którego z dwu sąsiadujących dialektów należy zaliczyć leżące na ich pograniczu gwary przejściowe, jest nieraz rzeczą bardzo trudną. Z pomocą musi przyjść w takiej sytuacji szereg czynników pozajęzykowych, jak poczucie


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
K ?jna DIALEKTY POLSKIE771 81 cą granicę między zachodnimi i środkowymi dialektami lechickimi a przy
K ?jna DIALEKTY POLSKIE744 51 Mapa V. 1. Zasięgi Słowian w drugiej połowie VI w. 2. Północna granica
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz819 58B. Na części tego obszaru (w zasięga 34D) ustalenie się końcówki -ego
K ?jna DIALEKTY POLSKIE3 § 24.    Upodobnianie n do k na granicy dwu morfemów (m.
K ?jna DIALEKTY POLSKIE746 56 Mapa VI. Ludnościowo-polityczne stosunki przed połową X wieku: 1. Zasi
K ?jna DIALEKTY POLSKIE754 64 Mapa VII. Słowianie zachodni w lutach 800 — 950. Przypuszczalne zasięg
K ?jna DIALEKTY POLSKIE765 Mapa XIII. Stwardnienie spółgłosek przed ar z miękkiego semantycznego r.
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78955 153 (zoli. 25C) nie typem kontynuantów, lecz zasięgami. Poza -wymienion
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78961 159 znacznie wcześniej od zmian wywołanych zróżnicowaniami iloczasowymi
K ?jna DIALEKTY POLSKIE78977 175 § 54. Rozwój i zasięgi kontynuantów stpol. ć Pod koniec XV wieku dł
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz831 AMapa 1. Rozwój psł. zgłoskotwórczego Y Schematyczne zasięgi powszechneg
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz834 B _ _ _ Schematyczne pd. -wsch. zasięgi dłuższego utrzymywania się dwuwa
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz846 Mapa 16. Upodobnienie n do k na granicy dwu modemów Y///) Przejście n w
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz847 Mapa 17. Uproszczenie wygłosowych grup spółgłoskowych typu -śc, -śń A /
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz851 Mapa 21. Kontynuanty psł. nagłosowei grupy */■&-Schematyczna wschodn
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz852 Mapa 22. Spłynięcie się samogłosek w bojać ćę, stojąc Schematyczne zasię
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz874 Mapa 44. Zasięgi sufiksów przymiotnikowych -aty-asty, -Uy.-isty Obszary
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz878 /MMapa 48. Przyrostek rzeczownikowy -yśek,-yśka,-yśko Zasięgi występowan
K ?jna DIALEKTY POLSKIEz884 A B__Mapa 54. Zastępowanie końcówki loc. pl. rzeczowników-le* przez-ox S

więcej podobnych podstron