ksiazka 20031

mistyczną postawę dziockn-odbiorcy. Tuwim po mistrzowsku aktywłzu* jo naturalną wrażliwość zmysłową „mnłolatków", odwołując się do sonsomotorycznego sposobu poznawania przoz nich świata W jego wierszo wpisana jost wręcz pootyka odbioru Przyznając rytmowi i dźwiękowi mlojsco nadrzędno w struklurzo wiór sza. uwzględnia poota naturalną skłonność dzioci do ekspresji ruchowo] oraz umiłowanio przoz nich żywiołu rylmlcznogo Wiolo tokstów Tuwima prowokujo do .przedłużania" loktury w zabawę lub manipulację gostyczną, n więc wyzwala twórczą aktywność dzłocka I tak na przykład l.okomotywn możo być scenariuszom zabawy w pociąg, ale moźo toż zrodzić potrzobę rysowania. wiersz Pstryk - moźo inicjować zabawę manipulacyjną w „cio-mno-widno; widno-ciomno". Owa Michnły zachęcają do kręcenia się w kółko lut) tańca, podobnio Rzopka, Sknkanka i inno utwory wyzwalają ekspresję motoryczną. Dynamizm tej twórczości jost tak ogromny. Zo nawot w odniosioniu do niodziocięcych wiorszy Tuwima Artur Hutnikic-wicz stwierdzał: poozja Tuwima jost wyrazom organizacji psychicznej wybitnio akstrawortycznoj, tj. zwróconoj na zowngtrz i uwrażliwionej na bodźce raczej sonsoryczno. zmysłowo niż myślowo**.

Twórczą aktywność dziocka o charaktorzo poznworbalnym. najeżę* ścłoj zai)awowym (rysowanie, drnmatyzowanio) inspirują różnorodno pomysłowo teksty, któro bez trudu można by wskazać w dorobku wielu autorów, gdyż ogromna część literatury wyszła z zabawy i zabawia służy pisał Ciośłikowski. W interesujący sposób funkcja ta realizuje się na przykład w poozjł Anny Kamieńskioj /wraca tu uwagę Pan Dymek, o którym pisała Maria Jędrychowskn. że nałoży do tych tekstów, któro, będąc autonomicznymi utworami poetyckimi, sg równoczośnlo gotowymi sconariuszami zabaw dziocięcych, manualnych, ruchowych, mimicznych. wokalnych, tanocznych, dramatycznych itp.** Wiorsz rozwija wyobraźnię i domaga się wręcz przokłndu słowa na znakł rysunkowo:

Kroska. kraska, kółeczko.

rysuję tu slonoczko

Pod słonoczkiom jost dom.

Oto on.

Rysuję okna, dach.

A Hutnikiowicz O poozji Tuwima [w jtegoz Poitrotyi szkice htorockio Warszawa 1976, s 207

⁵⁰ M Jędrychowska Sfyotknnto dziod z twórczością Anny Knrmorisktoj „Ojczyznn-Połszcryzna” 1992/1, a 3 komin czarny a/ strach.

Z komina locl dym Dym mu nos, oczy, minę -to nlo dym, to Pan Dy mak.

Upersonifikownny Pan Dymok stwarza dzieciom możliwości różnorodnych konkrotyzncji rysunkowych, zgodnio z ich własną wyobraźnią i oksprosją twórczą

Tokstom inspirującym do zabawy i różnych form przekładu intor-somiotycznogo. np. dramatyzowania. jo3t zantropomorflzowany wior-• /yk Palco Anny Kamieńskiej:

Było braci pięcioro: pierwszy tęgi i zdrowy, lamio w ręku podkowy.

Drugi - polon ochoty, nio omija roboty.

Trzoci - jak strąk wysoki, gapi się na obłoki.

Czwarty - baidzo nieśmiały, rozmyśla przoz dziob cały.

Piąty mały, malusi, lula w kolobusi

Kiody się czy la ton wiorsz, nlo sposób nio przywołać rozważać Cio ślikowskicgo na tomat motywu palców oraz zabawy palcami i dłonią jako Jodnogo z najstarszych olomentów dziocięcogo folkloru. Dziecko bowiem poprzoz ruch powolujo pierwszo przedmioty somiotycz.no. a palco są tu znakomitym przykładom doskonalonia mochanicznoj sprawności i wojścia w kulturę fMprzoz znakP⁷. Tłumaczyłoby lo sporą frokwon-cyjność tego lematu w polskiej poozji dziocięcoj (np. Komhausor - Pięć paluszków, Przyboś Ręco dziecka), o takźo obcej (M. Cnrómo - Palco u ręki)**.

Aktywność twórcza dziocka może toż analogicznie do |>ooz)i realizować się w kontakcio z utworami prozatorskimi Sprzyjają tomu szczogólnio .otwarto" zakończenia tokstów literackich, któro aktywizują dziecko, wyzwalając postawy krootywno. Mały odbiorca lubi kontynuo-

³⁷ J Cioślikowaki Utoraturn osobna, op ot. a 72 ³⁰ M Cnrćmo Schody. . op cjI (nlb)

71