m2 (1) 2

9. Badanie neurologiczne

Próba „palec-palec” - polecamy choremu obszernym ruchem w płaszczyźnie poprzecznej dotknąć wskazicielem jednej ręki palec wskazujący drugiej ręki.

Celem wykrycia w kończynach górnych zaburzeń koordynacyjnych pochodzenia móżdżkowego stosujemy poza wymienionymi próbami jeszcze następujące:

Diadochokineza - zdolność wykonywania szybkich ruchów naprzemiennych. Polecamy choremu unieść przed siebie poziomo obie kończyny górne, a następnie szybko na przemian je odwracać i nawracać. Chory próbę tę powinien wykonywać również innym sposobem, a mianowicie w pozycji siedzącej odwracając i nawracając ręce ułożone na udach. Jeśli ruchy te są wolne, świadczy to o uszkodzeniu móżdżku.

Dysmetria - badamy za pomocą prób „palec-nos” lub „palec-palec”, o czym już wspomniano. Następną próbą jest polecenie choremu przeprowadzenia ołówkiem na papierze linii pomiędzy dwoma zaznaczonymi punktami. Chory móżdżkowy przeważnie nie zatrzymuje ołówka na drugim punkcie, lecz kreśli nieco dalej. Przy powtórzeniu tej próby zatrzymuje ołówek przed drugim punktem.

Próba odchylenia rąk - chory siada naprzeciw badającego, kończyny górne ma wyciągnięte poziomo przed siebie,? Terapeuta czyni to samo, dotykając końcami swych palców palce chorego. Następnie poleca choremu zamknąć oczy i utrzymy wać kończyny górne w tej samej pozycji, mimo że sam swoje ręce nieco cofnął. Badający patrzy, czy jedna kończyna lub obie odchylają się, oraz w którą stronę. Jeśli zajęta jest chorobowo jedna z półkul móżdżku, wówczas kończyna tej samej strony zbacza na zewnątrz i zarazem przeważnie do góry, rzadziej do dołu. Zbaczanie kończyny górnej w tej próbie uwidacznia się bardziej, jeśli polecimy choremu kilkakrotnie poruszać kończyną do poziomu w płaszczyźnie pionowej. Opisane zbaczanie kończyny górnej następuje, wg Wartenberga, na skutek przewagi w chorobach móżdżku ruchowego układu pozapiramidowego nad układem móżdżkowym. Chodzi o to, że móżdżek funkcjonalnie wspomaga w ruchu przywodzenia i zgięcia kończyn, układ piramido-wy zaś w odwodzeniu i prostowaniu. Oba więc te układy działają antagonistycznie i jeśli jeden z nich jest uszkodzony, wówczas drugi przeważa w danym zakresie czynnościowo; stąd w chorobach móżdżku przywodzenie i zgięcie kończyn jest hamowane; w związku z czym dominuje odwodzenie i prostowanie.

—^ Pismo chorego móżdżkowego jest duże, przy czym im dłużej pisze litery, tym są one coraz to większe.

Objaw odbicia Stewarta-Holmesa - badany opiera na stole zgiętą kończynę górną w stawie łokciowym pod kątem prostym lub rozwartym. Terapeuta poleca zginać ją jeszcze bardziej wbrew oporowi, przytrzymując przy tym silnie przedramię pacjenta. Przy nagłym przerwaniu oporu przedramię chorego móżdżkowego siłą inercji zgina się nadal mimo woli, uderzając nieraz z impetem w ramię badającego, u człowieka zdrowego ruch zgięcia przy tej próbie ustaje niemal natychmiast lub jest nieznaczny, hamuje go bowiem skurcz mięśnia trójgłowego, będącego antagonistą mięśnia dwugłowego.

Próby kliniczne, za pomocą których wykrywamy zaburzenia koordynacji w kończynach dolnych:

Próba „pięta-kolano” - chory w pozycji leżenia tyłem ma trafić piętą jednej kończyny w kolano drugiej, a następnie wzdłuż kości piszczelowej przesunąć piętę aż do palucha. Próbę tę wykonujemy z każdej strony, najpierw przy otwartych oczach, a potem przy zamkniętych.

Próba „młotka neurologicznego” - polecamy choremu, leżącemu tyłem, dotknąć palcami stopy uniesionego przez nas młotka neurologicznego.

Próba „cyfry 8” - polecamy choremu wykonać, przy zamkniętych oczach, stopą ruch naśladujący napisanie w powietrzu cyfry 8. W razie bezładu móżdżkowego czy też tylnosznurowego stwierdzamy chwianie kończyny i nadmierne jej wychylanie się.