metalurgia009

16

Zgodnie z pierwszym z wyżej wymienionych kryteriów podziału można wyróżnić:

-    wstępną przeróbkę rudy, której celem jest otrzymanie koncentratu; metal w nim zawarty występuje w większej ilości niż w rudzie lub w związku chemicznym łatwiejszym do rozłożenia; koncentrat odznacza się ponadto odpowiednimi właściwościami fizycznymi i chemicznymi narzuconymi przez sposób jego dalszej przeróbki;

-    wstępne procesy metalurgiczne, których celem jest uzyskanie metalu w stanie rodzimym; ich produkty zawierają jednak dużo zanieczyszczeń, przez co nie nadają się do wykorzystania jako tworzywo konstrukcyjne lub mogą być wykorzystane w ograniczonym stopniu;

-    procesy rafinacyjne, których celem jest usunięcie zanieczyszczeń z produktów procesów wstępnych i nadanie uzyskanym metalom żądanych właściwości.

Na rysunku 2.1 przedstawiono schematycznie kolejność wyżej podanych procesów w zakresie dostosowanym do potrzeb tej książki.

Celem drugiego kryterium klasyfikacji, tzn. chemiczno-fizycznego mechanizmu procesu, jest usystematyzowanie odmian procesów metalurgicznych, przede wszystkim procesów wstępnych i raftnacyjnych.

2,1. WSTĘPNA PRZERÓBKA RUDY

Ruda jest skałą złożoną ze związku chemicznego zawierającego metal i minerałów, nic będących źródłem metalu, noszących nazwę skały płonnej. Jeżeli ruda zawiera więcej niż jeden metal, to nazywa się ją rudą polimetaliczną, a metale występujące w rudzie w niewielkich ilościach - domieszkami. Zawartość metali w różnych rudach wynosi od ułamków procent do 70%. O zawartości metali decydują dwa czynniki: rodzaj związku, w którym występuje metal, oraz ilość skały płonnej w rudzie. Wstępna przeróbka rudy może więc polegać na:

-    przemianie istniejącego w rudzie związku w związek bogatszy w metal lub w związek, z którego łatwiej wyodrębnić metal,

Rys. 2.2. Schemat wstępnej przeróbki rudy

- usunięciu części skały płonnej. Powyższe dwa zabiegi najczęściej są poprzedzone rozdrobnieniem rudy, po nich następuje proces scalania, zapewniający odpowiednią kawałkowatość tzw. koncentratu. Koncentrat ten jest materiałem wyjściowym w procesach wstępnych. Na rysunku 2.2 przedstawiono schematycznie przebieg wstępnej przeróbki rudy. W przypadku konkretnej rudy proces ten nie musi zawierać wszystkich zabiegów wyszczególnionych na schemacie. Niektóre mogą być pominięte, a inne realizowane łącznie.

2.1.1. Rozdrabnianie rudy

Rozdrabnianie rudy, będące wstępnym etapem jej przeróbki, można podzielić na 4 etapy, zestawione w tablicy 2.1, w zależności od kawałkowatości materiału wyjściowego i pożądanego rozdrobnienia końcowego. Rozdrobnienie to zależy od sposobu dalszej przeróbki rudy. Na rysunkach 2.3-2.6 przedstawiono schematy działania niektórych urządzeń do rozdrabniania rud, wymienionych w ostatniej kolumnie tablicy 2.1.

Tablica 2.1

Etapy rozdrabniania rud

Rozdrobnienie	Ziarnistość [mm]		Stosowane urządzenia
	materiału wyjściowego	produktu
Grube	200-400	804-100	łamacze szczękowe i stożkowe
Średnie	1004-200	304-80	łamacze stożkowe
Średnie	304-100	1+30	kruszarki młotkowe, młyny prętowe lub kulowe
Drobne	14-80	< 1	młyny kulowe

Rys. 2.3. Schemat łamacza szczękowego:    Rys. 2.4. Schemat łamacza stożkowego:

1 - szczęka stała, 2 - szczęka ruchoma,    l - nieruchomy stożek kruszący, 2 - rucho-

3 - napęd korbowy szczęki ruchomej    ' my stożek kruszący, 3 - rynna zsypowa pro

duktu, 4 - napęd

Rys. 2.6. Schemat działaniu mtyim kulowego

Rys. 2.5. Schemat kruszarki młotkowej: 1 - ruszt odprowadzający produkt. 2 - młotki, 3 - wał z tarczami mocującymi młotki, 4 - płyty kruszące