Obraz065

Drugie pytanie w ramach procedury notatki na temat współpracy, dotyczy tego, ęgLŁobił pomagacz w trakcie spotkania z klientem:

J - Co z tego, co ja robiłem w trakcie naszej rozmowy, było Pani pomocne?

Już sama perspektywa zadania takiego pytania dla wielu pomagaczy wydaje się dziwna, niezręczna. Tymczasem odpowiedź na to pytanie skutkuje informacją klienta dotyczącą jego oceny przydatności podejmowanych przez pomagacza działań i interwencji. De facto jest więc najbardziej dostępną (oraz najtańszą) formą superwizji. Możemy od razu dowiedzieć się z tzw. „pierwszej ręki”, co z tego, co robiliśmy w ramach współpracy z klientem było pomocne, czyli „działało”, a co ewentualnie „nie działało” i w opinii samego klienta było bezsensowne, albo w niewielkim stopniu przydatne. Otwartość ze strony pomagacza na ten rodzaj informacji wzmacnia także samą współpracę z klientem, budując przekonanie klienta o jego znaczeniu oraz równorzędnej roli jako eksperta w tej relacji.

Struktura informacji zwrotnej:

•    Komplementy, czyli najważniejsze jego zasoby z punktu widzenia celów klienta

•    Pomost - perspektywa spożytkowania owych zasobów do realizacji celu

•    Cel klienta

•    Zadanie międzysesyjne

•    Pytania dotyczące współpracy (ang. colaborative notes)

Monitorowanie wprowadzanych zmian

Jak wspomniałem uprzednio, pracując w konwencji PSR, nie zakładamy jak długo klient będzie wymagał pomocy, czyli ile razy się z nim spotkamy i w jakich odstępach czasu. Każde spotkanie z klientem traktujemy potencjalnie jako ostatnie. W praktyce zależy to od różnych czynników, przede wszystkim zaś od samego klienta, od jego kompetencji, potrzeb. Możliwe są różne scenariusze drugiego spotkania, niemniej jednak kolejna sesja służy monitorowaniu i wzmacnianiu zmian. Jeśli przyjmiemy takie założenie, to naturalnym staje się pytanie od którego zaczynamy drugie spotkanie z klientem:

_% t- Co jest lepiej?

Bardzo często pytanie to jest dużym zaskoczeniem dla klienta. Koncentruje jego uwagę na drobnych oznakach zmiany. Służy ono także podtrzymaniu nadziei, że postęp może być szybki, lub przynajmniej, że niewielki ^postęp może wkrótce nastąpić. W ten sposób kwestionuje się założenie wielu klientów, że ich problemy będą z nimi zawsze lub będą trwać przez długi okres [ibid., s. 97]. Zadanie pomagacza sprowadza się do stworzenia okazji prześledzenia minionego od ostatniego spotkania czasu, w poszukiwaniu choćby najdrobniejszych wyjątków i działań klienta, dzięki którym były one możliwe. Prezentowane szczegółowe pytania mogą stanowić pomocną pod-powiedź i wyznaczać kierunek rozmowy z klientem:

-    Co się konkretnie zmieniło?

-    Kiedy ta zmiana miała miejsce?

j - W jaki sposób Pani zdołała to osiągnąć i doprowadzić do tej zmiany

-    Jak to wpłynęło na Panią?

c - Kto oprócz Pani zauważył ową zmianę?

-    Czego Pani dowiedziała się o sobie samej w związku z tym co się wydarzyło ostatnio w Pani życiu?

Czasami klienci, nawet kiedy widzą poprawę, skłonni są ją przypisywać jakiemuś zbiegowi okoliczności lub innym osobom. Zachowanie takie wskazuje często ma ich małe poczucie podmiotowości, stąd nasza uważności i dociekliwość w stawianiu kolejnych pytań:

h- OK, słyszę, że to co się stało dobrego, przypisuje Pani pomocy koleżanki?

Zastanawiam się jednak, co takiego Pani zrobiła wtedy i być może wcześniej, _t że ta koleżanka uznała, że warto Pani pomóc?

-    OK, wielu ludzi stara się pomagać innym osobom, ale nie każdy jest gotów i potrafi z takiej pomocy skorzystać. Zastanawiam się jak to Pani zrobiła, że to potrafiła?

-    W jaki sposób Pani skorzystała z tej pomocy?

Bywa jednak, że w życiu klienta, a przynajmniej w jego percepcji, sprawy nie układają się zawsze lepiej. Możemy wówczas ponowić nasze pytanie w nieco zmienionej postaci:

J { - Co się zmieniło?

^ Jeśli nadal otrzymamy odpowiedź, że nic, możemy spróbować innej opcji: v - Jak to, co się dzieje w Pani życiu, zdołała Pani utrzymać?

Również w takim momencie możemy okazać zrozumienie dla trudności klienta, okazać zainteresowanie sposobami, jakie pozwalają mu trwać i zma-

129