Obraz082

Zakończenie

W perspektywie najbliższych lat czekają nas istotne zmiany w organizacji całego systemu pomocy społecznej, czy szerzej, polityki społecznej. Od dłuższego czasu postuluje się i zapowiada ograniczenia w zakresie pomocy materialno-finansowej na rzecz aktywizacji oraz wsparcia pozamate-rialnego klientów. Sytuacja taka będzie wymagała istotnych zmiana także w zakresie funkcjonowania samych pracowników socjalnych i ich sposobu pracy. Z drugiej strony wzrasta zainteresowanie podmiotów odpowiedzialnych za kształcenie kadr pomocy społecznej, m.in. regionalnych ośrodków pomocy społecznej, poszukiwaniem różnych innowacyjnych form pracy socjalnej, które charakteryzuje niski koszt ich realizacji, skuteczność oddziaływań oraz uniwersalność, czyli możliwość zastosowania w pracy z różnymi klientami. Jedną z odpowiedzi na te potrzeby stanowi właśnie Podejście Skoncentrowane na Rozwiązaniach, które możemy potraktować również jako alternatywną metodykę pracy socjalnej. Jak starałem się wykazać na łamach niniejszej publikacji, podejście to bazuje na naturalnych zasobach klientów i ich rodzin, co czyni Pracę Socjalną Skoncentrowaną na Rozwiązaniach bardziej „przyjazną” zarówno im samym, jak i pracownikom socjalnym. W ramach opisanej przeze mnie metodyki działania pracownicy socjalni mogą korzystać z konkretnych narzędzi i strategii postępowania, które ściśle korespondują z kluczowymi ideami pracy socjalnej: wzmacnianiem sił społecznych, szacunkiem dla ludzi, uznaniem autonomicznego statusu jednostek, wiarą w możliwości ludzkie, współuczestnictwa i podmiotowości klientów. Stosując je w praktyce istnieje możliwość nawiązania kontaktu nawet z najtrudniejszym klientem. Istotna przy tym jest jednak elastyczność oraz otwartość pracownika socjalnego, które wyrażają się w zdolności do obserwacji oraz poszukiwania tego, co działa i zaniechania tego, co się nie sprawdza!

Praca socjalna oparta o założenia Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach prowadzi do wzrostu nadziei, współpracy i kreatywności. Nadzieja warunkuje możliwość zmiany, współpraca zwiększa szanse jej osiągnięcia, a kreatywność buduje kompetencje klientów. Każdy z wymienionych czynników jest istotny i stanowi zarazem cel, jak i środek do osiągnięcia trwałej zamiany w funkcjonowaniu klientów. Aby taka zmiana mogła jednak zajść, musi temu sprzyjać sposób pracy pracowników socjalnych. Chodzi o taki rodzaj postępowania, który będzie zakładał określony wkład pracy własnej obu stron relacji pomocowej i będzie skupiony na osiągnięciu wcześniej sformułowanych, konkretnych celów klienta. Obie strony będą też miały poczucie, że prawdziwie współpracują ze sobą, licząc się ze swoją odmiennością, słuchając swoich racji, wykazując zainteresowanie i życzliwość.

Z doświadczenia wiem, że to co często utrudnia zmianę w tym zakresie, to siła przyzwyczajeń, a także własnych przekonań pomagaczy. Jednym z czynników, jaki wyznacza granice ludzkich możliwości, jest nasz sposób myślenia. Mam więc nadzieję, że zaprezentowane przeze mnie walory pracy socjalnej opartej o założenia Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach będą stanowiły istotny głos w dyskusji na temat możliwych form pracy socjalnej, przyczyniając się tym samym do poszerzania pola dyskursu. Nadmienić przy tym warto, że ożywiona dyskusja na temat przyszłości pracy socjalnej opartej na potencjałach, do których zaliczyć można m.in. Podejście Skoncentrowane na Rozwiązaniach, toczy się już od pewnego czasu w innych krajach, szczególnie zaś w Stanach Zjednoczonych [zob. Rapp, Salee-bey, Sullivan 2010].

16j