Obraz
8 6

W efekcie formuje się niepowtarzalny u innych istot, a typowy jedynie dla dwunożnych, układ asymetrii skrzyżnej. Wolański podkreśla, żc układ ten jest już lekko zaznaczony u niemowląt, nasila się następnie z wiekiem wraz z pogłębianiem się asymetrycznych ruchów kończyn i wywiera trwałe piętno w budowie tkanki kostnej i mięśniowej. Jest to jeden z najbardziej typowych przykładów wpływu wynikającego z trybu życia: nawyk częstszego używania jednej kończyny górnej rzutuje na typ asymetrii całego ciała oraz przerost kończyn częściej używanych.

Przejawy asymetrii morfologicznej nasilają się stopniowo z wiekiem w związku z asymetrią funkcjonalną, tzn. dominacją jednej z dwu półkul mózgowych (zwykle lewej). Nie zawsze występują przejawy dominacji lewej połowy głowy, prawej kończyny górnej i lewej dolnej, tzw. asymetrii skrzyżnej. Zdarzają się także przypadki braku występowania skrzyż ności kończyn i występuje wówczas zwykle dominacja jednostronna wy miarów kończyn prawych bądź lewych.

'' Mięsowicz J. (1994): Genetyczne i środowiskowe czynniki rozwoju człowieka. W: Biologiczne i medyczne podstawy rozwoju i wychowania, cz. II, praca zbiorowa pod red. A. Jaczewskiego. WSiP, Warszawa, s. 55-80.

W Strzałko J., Henneberg M., Piontek J. (1976): Wstęp do ekologii populacyj-iu-| człowieka. PWN, Poznań.

i l Szponąr L. (1994): Podstawowe błędy żywieniowe i ich następstwa. W Promocja zdrowia, praca zbiorowa pod red. J.B. Karskiego, Z. Słońskiej i M W. Wasilewskiego. Wyd. II. Sanmedia, Warszawa, 228-246.

II Wolański N. (1983a): Rozwój biologiczny człowieka. Wyd. V, PWN, Warszawa.

i l Wolański N. (1983b): Zmiany środowiskowe a rozwój biologiczny człowieka Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Lódź.

• I W oynarowska B. (1998): Nieorganiczny zespół opóźnienia rozwoju - etiologa, patogeneza, diagnozowanie i leczenie. W: Zdrowie dzieci i młodzieży

Łw aspekcie fizycznym, psychicznym, społecznym i duchowym, praca zbio-towa pod red. A. Jopkiewicza i J. Schejbala. KTN, Kielce, s. 45-51.

I*% (tulili

i

III 11 Ni 11 H II Ifi

I /

In

iw

JO

Jl

Literatura

1.    Cieślik J., Drozdowska M., Malinowski A. (1985): Zjawiska rozwoju bioloj; gicznego człowieka. W: Antropologia, praca zbiorowa pod red. A. Mai nowskiego i J. Strzałko. PWN, Warszawa-Poznań, s. 436-536.

2.    Czub R. (1985): Genetyka populacyjna człowieka. W: Antropologia, prai zbiorowa pod red. A. Malinowskiego i J. Strzałko. PWN, Warszawa -Poznań, s. 255-284.

3.    Falconer D. (1974): Dziedziczenie cech ilościowych. PWN, Warszawa.

4.    Halikowski B., Wolański N. (1981): Czynniki paragenetyczne i środowisk! wewnątrzłonowego w determinacji rozwoju człowieka. W: Czynniki rot woju człowieka, praca zbiorowa pod red. N. Wolańskiego. PWN, Wars/t wa, s. 122-187.

5.    Hennenberg M. (1980): Genetyka populacyjna człowieka. W: Antropolog! fizyczna, praca zbiorowa pod red. A. Malinowskiego. PWN, Warszawa Poznań, 195-216.

6.    Kazimierska E.M. (1982): Równi, ale niejednakowi. Wybrane zagadnień z genetyki człowieka. PZWL, Warszawa.

7.    Malinowski A. (1980): Czynniki rozwoju osobniczego. W: Antropolog fizyczna, praca zbiorowa pod red. A. Malinowskiego. PWN, Warszaw! -Poznań, s. 402^120.

8.    Malinowski A. (1994): Wstęp do antropologii i ekologii człowieka. Wyj Nauk. UL, Łódź.

W Miiicń czynniki wpływające na przebieg rozwoju osobniczego człowieka. Wy jaśnij pojęcia: genotyp, fenotyp, epigeneza.

Nu < /vni polega genetyczna determinacja płci u człowieka?

Pmównąj przebieg mitotycznego i mejotycznego podziału komórki.

' 'l" proces powstawania komórek generatywnych.

I lim /ego dzieci tych samych rodziców różnią się między sobą?

Pt u In | główne przyczyny zmienności międzyosobniczej.

SN \ |o .ni|, dlaczego w badaniach nad dziedziczeniem cech ilościowych u - /li'k u ka stosujemy metody badania bliźniąt i badania rodzin.

' lnu iw wpływ doboru małżeńskiego rodziców na rozwój osobniczy pOtOm-StWai

i ipl*/ budowę i funkcje kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA).

haiaklcryzuj budowę i funkcje kwasu rybonukleinowego (RNA). Pi/nh.lnw podobieństwa i różnice w budowie i funkcjach DNA i RNA.

W \ 111 ■ • 11 i j podstawowe zasady kodowania i odczytu informacji genetycznej.

' linów przebieg procesu biosyntezy białka.

W \ pi-.nij, na czym polega genetyczne sterowanie rozwojem.

U \ i.r.nij pojęcia: kariogram, kariotyp człowieka, bili in/iimiesz pojęcie genu i puli genowej populacji?

Wyjaśnij znaczenie prawa l lardy’ego i Weinberga.

I'"iląi przykłady markerów genetycznych i opisz ich znaczenie.

• i)u z /Milczenie mutacji dla zmian struktury genowej populacji.

'•i liiufikteryzuj mechanizmy oddziaływania matki na rozwój płodu.