Obraz4

zie niezdol-piięciu wie-N-nież osoby ch środków cznej, budzi kuł 67 został rkonomicz-zasadniczej e wymienio-zabezpiecze-jr społecznej : księgo oby-r. ch udzielanych w ka teki uzupełnia meczenia sporze o pomocy jłnie form za-cane poprzez

liryki społecz-r-zezwycięże-jkonać, wyko-11 tego wynika dawca, przędna instytucją : zumie się naj-vago zaspoko-nmowana jako zzżdność, tech-U stawowe uję-creśla rolę, jaką wyraża rów-twa.

echującym nie-ez pomoc spo-iacji życiowych, poiecznych, jak ,vo zasadę tę ■s: nisko umiesz-r.-. ardym upad-i niezatrzyma-r ieczeń społecz

nych i kolejnych odrębnych uregulowań¹. Należy zauważyć, że analizowany przepis przewiduje zastosowanie pomocy społecznej przy łącznym spełnieniu dwóch przesłanek: wystąpieniu trudnej sytuacji życiowej i niemożliwości jej samodzielnego przezwyciężenia. Państw'0 udziela wsparcia w ostateczności, po wyczerpaniu przez osobę i rodzinę własnych uprawnień, zasobów i możliwości. Reguła ta wyraża się przede wszystkim w zasadzie subsydiarności pomocy społecznej, o której szerzej będzie mowa w rozdziale 4. W tym miejscu należy jednak zwrócić uwagę na sposób pojmowania samodzielności potencjalnych świadczeniobiorców. Pomoc społeczna jest udzielana, kiedy jednostka lub rodzina nie wykorzystuje własnych uprawnień, zasobów i możliwości, bo ich nie ma lub nie potrafi z nich zrobić użytku. W pierwszym przypadku wsparcie następuje poprzez udzielenie świadczenia pieniężnego lub niepieniężnego, w drugim rola pomocy społecznej polega na wskazaniu podmiotowi sposobów i możliwości wykorzystania własnych środków i uprawnień. Ustawodawca nie definiuje pojęć „uprawnienia", „zasoby", „możliwości". Do uprawnień, z których jednostka powinna skorzystać, zanim zwróci się o udzielenie świadczeń z pomocy społecznej, należy zaliczyć w szczególności prawo do: emerytury, renty, zasiłków z ubezpieczenia społecznego, świadczeń rodzinnych, zasiłku dla bezrobotnych, świadczeń alimentacyjnych. Pojęcie „zasoby" należałoby odnieść do sytuacji majątkowej osoby zainteresowanej, głównie do jej dochodów, wartościowych przedmiotów, nieruchomości i wierzytelności, natomiast pod pojęciem „możliwości" kryją się właściwości psychofizyczne jednostki, kwalifikacje zawodowe, posiadane umiejętności, aktywność, zaradność życiowa, gotowość do współpracy itp.²

Jak już zaznaczono, pomoc społeczna udzielana jest ze względu na trudne sytuacje życiowe. Ustawa nie konkretyzuje tych sytuacji, jedynie w art. 7 wymienia najczęstsze powody ich powstawania. Mogą one mieć charakter indywidualny lub środowiskowy, pierwsze wynikają z faktu bycia istotą ludzką, drugie dotyczą przynależności człowieka do społeczeństwa³. Okolicznościami generującymi trudności życiowe są w pierwszej kolejności: ubóstwo, bezrobocie i bezdomność. Ponadto pomoc społeczna jest udzielana ze względu na:

1)    stan zdrowia - z powodu niepełnosprawności, długotrwałej lub ciężkiej choroby;

2)    potrzebę ochrony dziecka i rodziny - z powodu sieroctwa, przemocy w rodzinie, konieczności ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego (zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych);

3)    trudności w przystosowaniu i integracji - z powodu opuszczenia całodobowej placów'ki opiekuńczo-wychowawczej lub zakładu karnego, uzyskania statusu uchodźcy, potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi;

przyczyny trudnych sytuacji

41

1

^! J. Jończyk, Pram zabezpieczenia społecznego, Kraków 2006, s. 321.

2

   K. Stopka, Zasada subsydiarności w prawie pomocy społecznej, Warszawa 2009, s. 67.

3

   Ibidem, s. 64.