Obraz8

Nic byłby błahy wynik, który sobie sto lat temu wymarzy, Aleksander Bruckner dla swojej Literatury religijnej (11 1903. s. I) ' że książka „celu swego dopnie, jeżeli obudzi zajęcie i poszanowanie dla tych rzeczy, skromnych szatą zewnętrzną, czcigodnych wiekiem, dla tych pomników i kultury, bogatej a dawnej, i wiary głębokiej, dla świadectw minionych czasów i dziejów".

Piszący zaś niniejsze będzie rad, gdy ktoś się książką zainteresuje na tyle, aby ją całą przeczytać, i dokona tego wiedziony ciekawością, a nie z trwożnej czci dla zabytkowych arcydzieł. Autor zapewnia, że wszystko czynił, aby Czytelnikowi jak najmniej u jcg₀ pięknym zajęciu przeszkadzać.

I. Hagiografia źródło historyczne i gatunek literacki

Boże dopomóż

ok. 1006 — Bruno z Kwerfurtu pisze w Polsce żywot pięciu kamedułów, zamordowanych w 1003 r.

Świeżo ochrzczone krainy hyly traktowane przez Stolicę Apostolski) jako obszary misyjne i dopiero administracyjne ustanowienie diecezji uwalniało je od bezpośredniego zainteresowania papieża. Przed kanonizacją św. Wojciecha (997) południowe obszary Polski obejmowała metropolia moguncka, północne zaś miały jedynie biskupa misyjnego. Utworzenie metropolii gnieźnieńskiej i powołanie Radzima na „arcybiskupa świętego Wojciecha" (1000) dostosowało kościelny podział administracyjny do politycznego, może go nawet współtworząc. Gerard Labuda (2000 s. 248) przypuszcza, ze obok nowych diecezji w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu wydzielono „diecezję poznańską” dla byłego biskupa misyjnego Ungera, który następnie nawiązał szczególne stosunki z metropolią magdeburską, wyłonioną (968) z mogunckiej; odtąd zdarzały się okresy, że obejmowała ona całą polską prowincję, np w czasach, gdy książęta polscy byli ściśle podporządkowani cesarzowi wówczas zagrażała samodzielności archidiecezji gnieźnieńskiej, np. w 1 1133 1135 (1135 hołd Krzywoustego wobec cesarza).

Wysiłki skierowane na włączenie Polski do chrześcijańskiej wspólnoty religijnej i politycznej biegły więc dwoma torami, w stosunkach z uniwersalnymi ośrodkami cesarstwem i papiestwem (z podległymi mu zakonami). Liczyli się z tym polscy władcy mający na oku jakiś stopień państwowej niezależności. W interesującym nas tu zakresie istotną rolę odegrała działalność

11