Obraz0

„    .    „ towarzystwie muzykantów i winni kugW

55J5S3S S-*—^{d0 dworu} -^(Kad,ubck-"²⁷⁾-

eielcawszyCh bliskich nam przykładów może być *** ^Zfoktó,kóvray, żony króla węgierskiego Karola R,,. osoba Elzbtóty Łota * y ^ru opisała _Ewa Śn.eżyńska-Sto|_ot

"^{ja/<i ,cj kró,owcj Węeicr} *>

ss ko-

IV (Sroka ........, 4M,f

Mecenat artystyczny nie jest zastrzeżony dla kultury dwór-skiei. ale ona bez niego nie da się pomyśleć. Nie zawsze umiemy oddzielić fundacje reprezentacyjne, o których w pierw s/.ym rzędzie mvślimv. od pokutnych czy ekspiacyjnych (zob. rozdz. 12).

Legendy herbowe. Niemałą liczbę motywów romansowo-historycznych przechował folklor szlachecki związany /e znakami rodzinnymi. Przykładem może być herb Wczele, z szachownicą wypełniającą tarczę, a dodatkowo jeszcze w klejnocie, tam /as trzymaną przez Murzynkę z obandażowaną głową. Już ten opis przywodzi na pamięć absurdalne kompozycje z ars memoratmi, trzeba jednak przeczytać taką legendę, aby zrozumieć, że wszystko się daje wytłumaczyć - tu echem romansu rycerskiego o Hnonie z Bordeaux (Wiesiołowski 1993). Niekiedy kompozycje heraldyczne kry ją wątki, które w histoni literatur)' i w folklorze mają już status samodzielnych materiałów tematycznych. Literackie badania nad nimi zainicjował Mariusz Kazańczuk (1990, tam na s. 204 herb Wczele).

Do popularniejszych legend herbowych należy tzw. historia KuJah*³¹ ° ^S ^ P^rzech°^wana w legendzie herbu Papr/yca (lub prSeoT¹¹!) ^{KaZańCZUk,99}°’ ^s- >52. tamże legenda z Pa-łóstwo Pdv °A ^U.^l0ty\ ^Pam skarała swą poddaną za cudzo-obecność męża urlA** ’,^r°->^aczkl; ^sama jednak niebawem pod nic-

Przypadkiem uratował i    i ^|°^{pCÓ%v 1 kazala ośmiu l,t0}P^ić:

Paprzycy. Gdy dorośli „;„ ^{J d 1 na w}y^ch°wame młynarzowi

Kaspra Niesieckiego t    ‘^{Ch (p}°^r' ^lcz Koro"? l^,olskf

zginęli, gdyż pa_n    ^S’ ^ ‘ ⁽⁾P^alrzność czuwała, aby nie

^Ł ” ^{311 B}°⁸’^Jak0 nic prędki, ale łączny". Takim

morałem kończy się Historia PnmdOwa₀ r„ _n| umieszczono jako dodatek do romansu HiZian!^^ **-_s. I8D. * ^e¹^" na implikacje genealog? °"^a (dri>k 1591 wiera ona dokładną relację pseudohisu.ry_c?t ^{rodu Gw}elfów. Za-datami, którą w skrócie _{Jak jeszcze} * ^z    topograf,,,

folklor szlacheckich legend herbowych Ich ®, ^nnych ' przechował nięta. ówdzie przepaska, szachownica) były ,™i^8raf,czne (tu szcze-». czystymi formami wspomagającymi pr/cJ, ,'    ««wi-

rodowej klasyfikacji bajki ludowej - k_a^P(llo A^{slny w} nńędzvna-jest to nr 765: The Mother w,u, _{Wan!s U)} j™** ^ego-Thompsona

religijnych (legend), grupa „Bóg karze i nagradza”"w^dz'^{al ba}J^ek według tego systemu polskim katalogu kL , ^^dzonym Bajka Ludowe numer ten ma nazwę Hrabma _<f¹.^OW*^l‘'^ego — Polska

mii Otom, pod rozdziałem o hrabinie Ahdorftktff" ^T'^Umacz Hi~ dopisek:    ^klcJ (^na s. 186) czyni

Bo to. co się blisko sstało, rychlej uwierzvmv n co sie też u nas w Polszczę przed laty trafiło mLJ’ i°^m "^{,C Chcial MmiIc2}^ 20styczn\a zacna pani Małgorzata, zona Pan-, Wier,"T ^pańskie8° *269, dnia polskiego, jednym rod/emm żywych dziatek trzvd™ć ^aWsk,c?⁰’ S^fTa albo grabie

na ten czas w Krakowskim pow,ec,c sstllo    ' T*'⁰" ^ ^To *

a stąd łatwiej możemy cudzym a postronnym ^    ^kr°^n,k' ^{pcwn,c św}>adczą.

„1,0 takiego przygaLlo (> ,_vni nITen T ”7 "*** ^ ™ ^teź » * który cudami włada.    ‘ ^{P slaWsz}y* chwalmy Pana Boga.

Historię^pysznej"hrabiny    * ^d° °^Zdabiania

rozdz. )gdcz_k;^yamy " ^bernardy^ńskicJ bronce (zob.

lum obja maiąci n ,    . '"^yczno-moralistyczne do m.racu-

joMiidjąccgo pochodzenie tej modlitwy.

Bajka i epika ludowa. Folklor przechowywał wątki dworskie w różnych postaciach od strzępków i wyrwanych z kontekstu imion do całkiem spójnych fabuł. Można by tu omówić setki przykładów. wziętych z katalogów bajek, a zwłaszcza podań — gatunku ⁰ wiele bliższego rzeczywistym zdarzeniom. Pouczające jest prześle-dzenie, jak żywa i długotrwała była ustna tradycja po nagłej śmierci Władysława Warneńczyka (1424-1444). w którego powrót wierzono iszczę dziesiątki lat później, a wyrazem tej wiary były m.in. rzeko-^me listy, jakie wysyłał do Polski, zapowiadając swój powrot (Olejnik