Obraz0

*berg-h ‘brzeg’, *v/7c-fc ‘wilk’ końcówki -b nie można objaśnię rozwojem fonetycznym, ponieważ ich pierwotne formy miały postać *berg~ó~s, *berg-ó-m, *v/ ’k-ó-s, *vl ’k-ó-m, a pie. -ó- nie przechodziło na gruncie słowiańskim w -h lecz w -o (por, § 20.7), Trzeba więc przyjąć, że końcówka -^wMiB dawnych tematów na-o- została tam przeniesiona z odpowiednich przypadków deklinacji dawnych tematów na -u-.

2)    Wprowadzenie końcówki -u z deklinacji dawnych tematów na -u- do W deklinacji dawnych tematów na-jó- typu: konju, mężu.

3)    Wprowadzenie do N l.p. dawnych tematów na -ó- końcówki -bmb z deklinacji dawnych tematów na -u-.

4)    Wprowadzenie do N l.p. dawnych tematów na -jó- końcówki -bmb z deklinacji dawnych tematów na -i- oraz spółgłoskowych.

Dwie ostatnie zmiany są nieco późniejsze od dwóch pierwszych, gdyż obejmują tylko języki północnosłowiańskie.

2. ROZWÓJ DEKLINACJI RZECZOWNIKOWEJ NA GRUNCIE POLSKIM

a) Deklinacja męska

§ 96. Najdawniejsze zmiany na gruncie polskim. W odmianie rzeczowników męskich w najstarszym, przedhistorycznym okresie doszło do następujących zmian:

1)    Rzeczowniki r.m. deklinacji dawnych tematów spółgłoskowych typu *kamy ‘kamień’, *polmy ‘płomień’ wyrównały temat M l.p. kam-do tematu przypadków zależnych kamen- oraz końcówkę M l.p. -y zastąpiły przez -b. W ten sposób zrównała się w nich forma M l.p. z B l.p. podobnie jak we wszystkich innych rzeczownikach męskich, por. np. M-B *męź-b, *gost~b.

2)    Po zaniku wygłosowych słabych jerów nieliczne rzeczowniki męskie należące do deklinacji dawnych tematów spółgłoskowych oraz -i- przeszły do deklinacji dawnych tematów na -jó-, tzn. że zaczęły się one odmieniać: M kamień, gość, D kamienia (zamiast: kamienie), gościa (zamiast gości) jak: M mąż, koń, D męża, konia itd.

W ten sposób w miejsce pięciu typów dekłinacyjnych zaczęły się stopniowo kształtować dwa warianty: twardotematowy (dawne tematy na -ó-, -u-) i miękkotematowy (dawne tematy na -jó--i-,-en-). Dalsze zmiany w obrębie tych wariantów dokonywały się pod przemożnym wpływem deklinacji dawnych tematów na -u- oraz -ó- U -jó-.

82