Obraz8 2

_Ies, ,0 kanon znamionujący epokę piel_ęgn0Wa_ Sex ^1,uc"'^{r J}",, _srcdniowicczu- W okresie do XII-Xlli \_v nia tradycji antycznej    _ja|_ii!0Wanych współczesnych podr^

przed ^tdwatomcm j    _m nauczania literatury” określał

ników zwanych poem    _{z któr}ych jeden byl klasyczny

zestaw szesciu dz.iei _{d WCZCS}nośredniowiecznych (p_or c.lau-

trzech póżnoantyczm c

_che '^^'rSatius. 45?-96?, poezje epick.c)

1' KJaudian (Claudian Claudianus. ok. 400), poemat De _raplu

5 Edo&iTheodoli (IX w.), Theodulus ⁽rkps BJ 1955)

₆' Maksymian (Maximianus, VI w.. Eiegiae. erotyk.)

Taki byl porządek chronologiczny powstania dziel, ale kolejność nauczania była inna: Disticha Catonis, Ecloga Theodoli Avian, Maksymian, Klaudian. Stacjusz. Odnotujmy tytułem przykładu, że Theodulusa znajdujemy nawet w programach szkól parał ialnych, np Wrocław 1267 (kościół Marii Magdaleny), 1297 Poznań (Karbowiak 1898. s. 195). Catona znajdujemy w niezliczonych kodeksach, także polskich. Oprócz najstarszej wersji (1) powstawały średniowieczne przeróbki: (2) na łeoniny; (3) Cato rhytmicus, (4) Cato interpolatus. Catho Novus jest piątym typem przekazu tej „najulubieńszej księgi średniowiecznej, na której wszystkich uczono łaciny, w icrszowania i morałów*’; przerabia starego Katona (1) w 145 dystychach beksa-metrowych. miesza 1 z 4, zarzuca podział na 4 księgi, opuszcza wstępy, wplata prozę, selekcjonuje, zostawia 310 linijek w 84 działach zwanych prosa.

Najważniejsi autorzy-teoretycy tego okresu to komentatorzy Boccjusza: Remigiusz z Auxerre (zm. 908?; Bolton 1977), Wilhelm z Conchcs, Gilbert z La Porree, Jan z Salisbury.

Now\sze badania (Kelly 1993) włączyły do dyskusji kilku spośród rzeszy anonimowych komentatorów, znanych tylko / częściowych edycji, jak np. Anonim Erfurcki, Anonim z Heiligenkrcutz.

Pomocne dla poznania tego okresu może być każde monograficzne studium większej szkoły katedralnej, jak np. szkoła w Laon; siec tyc placówek z ich bibliotekami i skryptoriami stanowiła naj-

wkład renesansu karolińskiego do europejskiej cywilizacji ^    1978).

l^C°n neólny zary^{s wtzcsncy0 szko,mctw}» ^w Polsce (965-1200) na

n,m nauczania epoki karolińskiej przedstawił Jerzy Wolny

tle P^rog[‘ _tensywna działalność polskich szkól katedralnych zaczyna

^(|966' 1150 r. Krakowska szkoła poświadczona jest pośrednio przez

się * . ,;_k 1080 r.

Galla od ^ok

więc Zbigniew /rodzony przez księcia Władysława z nałożnicy, w mie-. hnwie w dojrzałym już wieku oddany został na naukę, a macocha odesłała ^ _onij jo klasztoru mniszek, aby tam się kształcił. (II 4) do

Znamy w zarysie dzieje historyczne szkoły katedry krakow-• nazywanej długo „zamkową” (Karbowiak 1899, Hąjdukiewicz gśt) Badając jej działanie na szerszym tłe małopolskich szkół kalekich Szymański (1965) stwierdził, że do r. 1250 wśród kanoniki małopolskich 18. miało stopień magistra. Pierwszą nowoczesną monografię polskich szkół katedralnych w średniowieczu — dla me-[ropolii gnieźnieńskiej, do której poniżej wracamy napisał Krzysztof Stopka (1994). „Płockie notatki o cudach z 1149 poświadczają istnienie szkoły katedralnej” (Kiirbis 1972. s. 169).

Na każdym polu edukacji czynniejsze u nas były kapituły niż klasztory. Tyniec, Mogilno, Lubin to „centra religijno-edukacyjno-produkcyjne ’ zajmujące się pisaniem i oprawą ksiąg, wytwarzaniem sprzętów i szat dla nowych kościołów (Derwich 2000).

Auctores octo (XIV-XV w.) jeszcze jako wczesne druki ten klasyczny zestaw wydawany byl razem, np. Auctores octo continentes libros videlicet Cathonem, Facetum. Theodulum. De cóntemptu mumii. Floretum, Alatiuni dc pambolis, Fcibulas esopi, Thobiam (1491).

Program Ośmiu autorów oznaczał usamodzielnienie się kultury chrześcijańskiej względem tradycji klasycznej, którą reprezentowały już tylko dwa tytuły: Disticha Catonis i Ecloga Theodoli. Nowe pozycje obliczone były na upowszechnienie ogólnych zasad wiary chrześcijańskiej i systemu wartości moralnych i społecznych na niej opartych.

I. Facetus (Cum nihil utilius) podręcznik dobrych manier (anonim, XII w.; W3692 i 5777);

131