Obraz
5 6

Uwaga. Autonomiczne pielęgniarstwo (w wielu krajach dopiero pretendujące do tego miana) w praktyce powinno przekładać się na:

-    niezależne pielęgnowanie (pielęgniarka — samodzielny profesjonalista),

-    niezależnego pacjenta (pojedynczy, grupa ludzi).

Zapamiętaj:

Stopnia poszanowania autonomii (pielęgniarstwa, pielęgnowania, pielęgniarki, podmiotu opieki) najlepiej szukać w praktyce, gdyż ściśle się z nią wiąże. Wyraża się przede wszystkim w postaci:

•    świadomej zgody jednych na podejmowanie określonych działań przez innych, w ramach ich własnych kompetencji zawodowych (Bjorkoe, 1997).

Dodatkowe wyjaśnienia. Wprowadzanie nowych rozwiązań w pielęgnowaniu pojedynczych osób lub całych grup ludzi, rozwijanie określonych założeń teoretycznych i(lub) praktycznych to podstawowe przejawy autonomii pielęgniarstwa.

Szczególne znaczenie przywiązuje się do możliwości przeprowadzania wszelkich badań i wprowadzania wyników do praktyki, w szczególności tych osiągniętych w badaniach eksperymentalnych.

Uwaga. Przyzwolenie na:

•    prowadzenie badań o charakterze eksperymentalnym i

•    wykorzystanie wyników w praktycznym pielęgnowaniu świadczy o wysokim poziomie autonomii.

Uwaga. Bezpośrednią konsekwencją autonomii jest:

•    ponoszenie odpowiedzialności za wszystkie" czyny i działania praktyczne, ale i propozycje o charakterze teoretycznym.

Aby osiągnąć autonomię, najpierw konieczne jest:

•    wykazanie się wysokim poziomem odpowiedzialności zawodowej.

Dodatkowe wyjaśnienia. Pielęgniarstwo przez długie lata pozostawało pod wpływem medycyny, a pielęgniarka — lekarza. Dlatego mówienie o autonomii w wielu krajach jest nadal stosunkowo trudne.

Należy zgodzić się, że:

•    zdrowie i życie człowieka,

•    szeroko rozumiana opieka

to zagadnienia zbyt złożone i poważne, tak od strony praktycznej, jak i teoretycznej, aby

•    mogły spoczywać w rękach tylko jednej grupy zawodowej,

•    były analizowane i uogólniane w obrębie jednej profesji, dyscypliny, nauki.

Uwaga. Teoretycy pielęgniarstwa, praktycy, ale także przedstawiciele innych dyscyplin i grup zawodowych, należących do wspólnej rodziny zawodów opiekuńczych, są zgodni co do tego, że jako dyscyplina humanistyczna pielęgniarstwo jest zdecydowanie różne, tym samym odrębne od medycyny.

1.8.2

Zdrowie

pytanie o pielęgniarstwu zawsze było i jest związane z pytaniem o zdrowie.

Zdrowie i choroba są tymi zmiennymi bezpośrednimi, które współistniały z pielęgniarstwem od jego narodzin.

Uwaga. Zjawiskiem prawidłowym jest to, że na przestrzeni lat, przyjęte przez pielęgniarstwo koncepcje i definicje dotyczące jego roli podlegały ewolucji, przy czym zawsze były one zdecydowanie bliżej zdrowia niż choroby.

Dodatkowe wyjaśnienia. Istnieje zgoda co do tego, że zdrowie (zresztą jak i choroba) nie może być przedmiotem zainteresowania jednej dyscypliny, tym samym przedstawicieli określonej grupy zawodowej. Współcześnie oprócz medycyny głównie takie dyscypliny, jak; socjologia, psychologia i pedagogika, interesują się tematem zdrowia (Kulik, Wrońska, 2(XM1).

Uwaga. Zdrowie, w tradycyjnym podejściu, przez długie lata łączone było wyłącznie z medycyną i osobą lekarza. Obecnie stanowi przedmiot zainteresowania wielu dyscyplin, w tym pielęgniarstwa.

Zii pamiętaj:

Niemal wszystkie osoby profesjonalnie związane z szeroko rozumianą opieką wiedzą, że zdrowie i choroba to pojęcia różnie definiowane i interpretowane (Wi-domska-Czekajska, Górajck-Jóźwik, 1996).

Przyjęcie określonej definicji (zdrowia) pociąga za sobą konsekwencje, np.: w postaci wywierania wpływu na sferę praktyczną i badawczą danej dyscypliny (Górajek- Jóźwik, 2002).

Dodatkowe wyjaśnienia. Dla pielęgniarstwa niemal od zawsze cztery kluczowe dla tej dyscypliny pojęcia miały istotną wartość. Dlatego wymagały zdefiniowania i właściwego interpretowania zarówno dla celów teoretycznych, jak i praktycznego pielęgnowania. Są to:

•    pielęgnowanie,

•    pielęgniarka

•    podmiot opieki,

•    zdrowie.

Zdrowie w założeniach F. Nightingale

O pierwszych, historycznych działaniach na rzecz wypełnienia treściami pojęcia zdrowia w pielęgniarstwie dowiadujemy się z zasad pielęgnowania, sformułowali¹ jeszcze przez K Nightingale. Stąd łatwo jest obronić tezę, że pielęgniarstwo °d samego początku, niemal od zawsze, zorientowane było na zdrowie człowieka, ^na Pielęgnowanie zdrowia (Poznańska, Płaszcwska-Żywko, 2001).

^apamiętąj. F. Nightingale przyjęła, że:

•    wiedza pielęgniarska pozwala zrozumieć funkcjonowanie zdrowego organizmu, uwarunkow'ania występowania chorób itp.,

•    pielęgnowanie ukierunkowane jest na człowieka (a nie chorobę), rozumianego jako jednostka psychofizyczna (a nie tylko biologiczna),

29