Obraz4

Aby uwypuklić treściowe zależność, między poró_Wny : „latami dokonano podziału sekwencj, odłączając p« 3^

r» ; 1—    "T- ii

i zakończeń,e. w zasadzie nie odnajdujemy w Bogurodzicy. P_0Z0s|J ,ik elówny 12-wersowy korpus sekwencji dzielimy w połowic „ edzie oryginał ma majuskulowc Veniam); patrząc na 6-wcrsowe _c,_t. ści widzimy, że w I strofie Bogurodzicy mc ma ani jednego slow!' ani żadnej myśli, które nie miałyby odpowiednika w pierwszej czę*' sekwencji; występują również w tej samej kolejności. Jedynie dru_Ea strofa — jak pisaliśmy — odbiega na początku od sekwencji, ale i _lo bardziej tekstowo niż myślowo.

Mamy źródło programu ideowego i schemat treści, z dwu-dzielną budową, uwypuklającą w środku temat. A co ze strukturą formalną? Wyrafinowany rytm i rymowanie, oraz zwięzły styl Bogu. rodzicy nie zostały podpatrzone w Ave Dci Gcnitrix. Należy ona do sekwencji najstarszego typu, o bogatej retoryce, ale budowie nieregularnej — ich słowa jedynie bowiem wypełniały i odzwierciedlały melodię pierwotnej wokalizy ostatniego -a z Alleluict.

Objaśniając tezę, że Bogurodzica musiała pow stać pod piórem dobrego znawcy poetyki pieśni łacińskiej (Łoś 1020, Woronczak 1952), przedstawiano argumenty strukturalne podobieństwa budowy stroficznej z wersyfikacją „dojrzałej sekwencji europejskiej” (przegląd w: Michałowska 1995, s. 287 i n.). Musimy ich poszukiwać między utworami o wyższym stopniu uporządkowania, którego rosnący zasięg wyznacza następne fazy przemian sekwencji — okres średni, a następnie tzw. „nowy styl”. Uczynimy to referując badania nad pochodzeniem melodii Bogurodzicy.

Melodia zanotowana nad słowami Ave Dci Genitrix nic ma nic wspólnego z Bogurodzicą zgodnie z tradycją liturgiczną jest

1074! i * ^sekwcneji ‘Postpartum Virgo Mana (AU 53 109; Pikulik )• ej tekst (bez melodii) znalazł się w innym mszale gnieźnieńskim datowanym na ok. 1400 r. (Ms 93, k. 255v dział bożona-

i I!"?; ^Tmp°^{re na,ivitati})- Obydwa elementy tekst ADO eradnai^l? w?* ^par.^tum zaP*^saną nutami posiada w Polsce dopiero mogła bvó Jr^{nCk krak0WSklch z 1527 r}- ^ Dci Gem,ri> summ Post nartom u,T^Zn,C *^p‘^ewana* jeśli ktoś znał skądinąd melodię ⁰ no Jcdnak zakładać jej znajomość tam, gdzie był

i vV w. mają go trzy graduały norbcnańskic (BUWr & Pf/₂ 423, odp. z 1319, 1351, 1362 r.; Pikulik 1974. s. 115

|F 3*⁵- ' '

i 152)-

_lu/vka. Najwcześniejszy zapis frazy muzycznej identycznej Bogurodzicy to nuty Kyrie eleison z Litanii do Wszystkich *^incip,7 zachowane w dwu niemieckich zabytkach: antyfonarzu _n y lat 1024 1027 zapis cheironomiczny pochodzący i ^N<in odobnie z St Gallen (Staatsbibliothck Berlin Thcol.4° 11); ^praVVd0Ppisie na liniach gradual Biblioteki Uniwersyteckiej i * y ₈o7, przez Flotzingcra (2005) datowany na ok. 1170 r. umiejscowił genezę rękopisu u augustianów św. Mikołaja

^k ^Zdaniem Feichta fraza tego Kyrie eleison to jedyny cytat onański w Bogurodzicy. zbieżny z początkiem jednej z pieśni -uera Jehana de Braine, oraz z frazą Simul omnes gratulemur z Ornatu liturgicznego Daniel (Feicht w edycji 1962, s. 57, 66). Podobieństw do Bogurodzicy Feicht doszukuje się następnie w bardzo hc/nych frazach wywodzących się z mszalnego Kyrie Cunctipotens fynitor Deus (X w.) m.in. w sekwencji Ad celehres rex celice AH 53/190). W przykładzie nutowym (na s. 59 edycji) to linijka: Inter primaeva sunt haec nam creata tua. Nie zwrócił przy tym uwagi, że ta sekwencja ma dla Polski szczególne znaczenie.

Pozostaje pytanie, skąd u kompozytora melodii Bogumdzicy dotarła i utkwiła muv, pamięci czołowa fraza pieśni (...). Z całą pewnością można chyba przyjąć, żc mc zetknął się on z pieśnią tniwera Jehana dc Braine (zm. 1240) ani też z dramatem liturgicznym Simul omnes gratulemur. Natomiast na pewno znane mu było Kyrie Cunc-tipotens, które jednak wykluczam jak bezpośrednie źródło Bogurodzicy (...). Pozostaje Jflhakjako prawdopodobna hipoteza, że kompozytor melodii Bogurodzicy znal ową litanię [do Wszystkich Świętych; rkps / Grazu, XII w.) i nawiązał dosłownie do niej, i potem nastąpił rozwój całości w duchu XII XIII wieku. (Feicht, edycja 1962, s. 66)

Feicht wskazuje zatem na drugi zapis Litanii do Wszystkich dętych jako możliwą cząstkową inspirację kompozytora Bogurodzi-9 Jednak pierwszy zapis w antyfonarzu z Minden z 1. 1024-1027. pochodzi z tego samego okresu co Kodeks Matyldy, nie znany Feich--C° więcej, zgadza się też miejsce powstania: antyfonarz „po-°^d/1 Prawdopodobnie z St Gallen ’, Kodeks Matyldy opuścił klasz-

163