Obraz85

Jh wykonywańw pnie grupowych zróżnicowanych mają charakter stały lub doraźny.

Praca grupowa kombinowana polega na łączeniu - zależnie od potrzeb) - pracy grupowej jednolitej / pracą zróżnicowaną. Jak wykazała Joanna Jung. łączenie obu form pracy grupowej daje lepsze wyniki niż oddzielnie stosowanie każdej z nich¹⁴.

4. Praca brygadowa polega na wykonywaniu przez stałe grupy-brygady zadań o charakterze praktyczno-produkcyjny m w politechnicmej pracowni szkoły, w warsztatach szkolny ch, na działce szkolnej i w zakładach produkcyjnych.

W Polsce prace grupowy wprowadził po raz pierwszy R. Petrykowski. w roku 1924 » czterech klasach początkowych Szkoły Eksperymentalnej w Lodzi. Następnie rozszerzył ją na klasy wyższe. A oto jak ocenił tę formę pracy po swojej wizycie w szkole łódzkiej Henryk Ro wid; ..Podobnaorganizacja pracy wprowadzona została do prawie wszystkich przedmiotów. W pracowni przyrodniczej uczniowie klasy VI, podzieleni na grupy, zajęci byli badaniem soli kamiennej. Każda grapa, złożona z 4-5 uczniów, miała swój kryształ soli i badała smak i twardość, rysę. topliwość, ważyła ciężar na precyzyjnej wadze i mierzyła objętość, oznaczała gęstość. Praca była połączona z dyskusją, przy czym uczniowie wypowiadali swoje uwagi, wysuwali zagadnienia świadczące o żywym zainteresowaniu się tematem i dużej inteligencji. W ten sposób zdobywa tu młodzież już w nauczaniu elementarnym metodę pracy. Dochodzi do poznania rzeczy i zjawisk przez obserwację i doświadczenie, porównuje, stawia hipotezy i wysnuwa wnioski i prawa."¹⁵

Bliższa charakterystyka pracy grupowej pozwala przede wszystkim zwrócić uwagę na jej walory wychowawcze. Ta forma pracy rozszerza „społeczną przestrzeń” każdego pojedynczego ucznia i stwarza mu znacznie większą sumę kontaktów społecznych niż to jest możliwe przy jednowymiarowych formach tradycyjnego systemu klasowo-lekcyjnego. Praca z grupą stwarza uczniowi maksimum swobody w porównaniu z nauczaniem frontalnym, gdzie skrępowany jest on obecnością nauczyciela i klasy. Ale jednocześnie ta swoboda w grupie jest ograniczana przez swobodę innych członków grupy oraz przez argumenty, które wysuwają oni pod adresem działań i wypowiedzi członków grupy w toku wykonywania wspólnych zadań. W ten sposób praca grupowa sprzyja demokratyzacji młodzieży w procesie kształcenia. Wartość wychowawczą ma również wspólne przeżywanie rozwiązywanych przez grupę problemów i kształtowanie na tym tle własnych przekonań naukowych.

Nie mniejsze są walory kształcące pracy grupowej. Przede wszystkim uczniowie z reguły lepiej rozwiązują problemy w grupie niż indywidualnie. Na pylonie, dlaczego tak jest, mamy do dyspozycji następujące argumenty: rzeczywiste doświadczenie życiowe kilku członków grupy jest bogatsze od doświadczenia jednostkowego każdego z nich, w ten sposób grupa dysponuje szerszymi i głębszymi wyobrażeniami i pojęciami, odmiennymi schematami klasyfikacyjnymi, bogatszymi modelami działalności, silniejszą motywacją do uczenia się. Te powody sprawiają, że pod wpływem pracy grupowej wzrastają osiągnięcia szkolne młodzieży, co stwierdzone zarówno na poziomie szkoły podstawowej, jak średniej i wyższej, zarówno w Polsce, jak i w wielu innych krajach.

U J. Jung Wpływ różnych form pracy grupowej nu efektywność uczenia się przedmiotów humanistycznych Nwopublikowana praca doktorska. Warszawa 1978, IBP.

15 H. Rowid Falskie szkoły doświadczalne. „Ruch Pedagogiczny" 1926. nr 10.

Praca grupowa miała swoich zagorzałych zwolenników, którzy zalecali ją jako wyłączną formę organizacji kształcenia (np. w Polsce 3. Bartecki), ponieważ jednak w życiu człowiek funkcjonuje w różnych układach: indywidualnie. zbiorowo oraz w grupach małych, średnich i dużych, bardziej słuszne jest łączenie tych wszystkich form pracy ze sobą.

Rozpatrzmy to na przykładzie jednej lekcji. Punktem wyjścia lekcji typu problemowego jest stworzenie sytuacji problemowej, to jest sprawienie, aby uczniowie znaleźli się wobec jakiejś trudności, którą mają rozwiązać. Ten moment wiąże się z pracą całej klasy, wymaga bow iem bezpośredniego kierownictwa ze strony nauczyciela. Tu więc mamy do czynienia z pracą zbiorową.

Formułowanie problemów często nauczyciele biorą na siebie, co jednak w mniejszym stopniu mobilizuje uczniów do pracy. Ma wówczas miejsce nauka frontalna. Jeśli chodzi o tak potrzebne wysuwanie problemów przez samą młodzież, to tu obok pracy z całą klasą można śmiało i z dobrym skutkiem stosować prace grupową.

Gromadzenie przesłanek do rozwiązywania problemu, formułowanie pomysłów rozwiązania oraz konfrontowanie ich ze znanymi faktami i teoriami, to części lekcji problemowej, które mogą dać dobre wyniki przy zastosowaniu pracy grupowej. Grupa staje się tu niezastąpionym narzędziem budzenia aktywności i samodzielności młodzieży, ścierania się pomysłów i poglądów.

Wybór właściwego rozwiązania oraz spraw dzenie go za pomocą operacji logicznych bądź praktycznego działania, to kolejna faza lekcji. Jest tu też dobra okazja do pracy grupowej, tym lepsza wtedy, gdy współzawodnictwo między grupami zmusza młodzież do większego wysiłku i krytycyzmu w ustalaniu końcowego wyniku i jego weryfikacji.

Etap końcowy — referowanie przez grupy uzyskanych w yników-to znowu praca zbiorowa całej klasy, tym charakterystyczna, ze młodzież zajmując początkowo stanowisko przyjęte przez małą grupę, dochodzi w przypadku rozbieżności poglądów do stanowiska wspólnego dla całej klasy. Stanowisko to przyjmuje jednak nie na podstawie nakazu zewnętrznego, lecz pod wpływem argumentów mocniejszych niż te. na których oparła się grupa.

Ponieważ zadana pod koniec lekcji praca domowa ma z reguły charakter indywidualny, można przyjąć, że omawiana lekcja umożliwiała harmonijne łączenie pracy grupowej z pracą zbiorową i jednostkową.

W zestawieniu z pracą jednostkową i zbiorową praca grupowa wyróżnia się następującymi cechami:

-    sprzyja realizacji celów społeczno-wychowawczych: przyzwyczaja do odpowiedzialności, podporządkowania się. gotowości udzielania pomocy inny m. partnerstwa ;

—    umożliwia realizację celów poznawczych: zwiększa wydajność⁴ pracy uczniów, sprzyja rozwojowi ich aktywności poznawczej i samodzielności;

—    zwiększa zasób interakcji między jednostkowych i umożliwia pow stawanie więzi między uczniami;

-    obiektywizuje proces samooceny i sprzy ja obiektywizmowi cc ocenianiu innych.

Zadania, jakie mogą wykonywać grupy, zależą od szczebla nauczania, przedmiotu ora; pomysłowości nauczycieli i uczniów. Próbując je sklasyfikować. E. Meyer 1197?) wyróżnił następujące grupy zadań:

I) zadania wymagające analizy przedmiotów, obrazów, sytuacji iip.

21 zadania, które pobudzają do konstruowania i kształtowania.

3) zadania umożliwiające uzupełnianie braków w uczeniu się

Poświęcam więcej uwagi pracy grupowej niż innym formom, gdyż praca ta wywiera stosunkowo większy wpływ na wytwarzanie więzi społecznych

32&