Obraz13

zgctfecscst postępowania jedhostki z uznawanymi przez nią zasadami i wartościami

Zeiaettgnipy czwartej połegąją na organizowaniu działalności praktycznej dzieci i młodzieży, jak również na stwarzaniu warunków do ich samorzutnej działalności- Ich praktyczne wcielenie w życie wymaga od nauczyciela nastawienia na twórczą ingerencje w otaczającą rzeczywistość, pomy-słowośei w wynajdy waniu zadań praktycznych i umiejętności w łączeniu ich z wdmhmi poznawczymi, jak też umiejętności inspirowania młodzieży do tatach zadań oraz kierowana przebiegiem ich realizacji i oceny. Traktuje o tym bogata literatura na temat kształcenia politechnicznego i wychowania przez pracę (nk Klein. 1974; Nowacki, 1966: Pochanke. 1974).

Posługiwanie się środkami kształcenia i wychowania - tradycyjnymi i nowoczesnymi - to kolejny zespół zadań zawodowych nauczyciela. Arsenał ty ch środków jest całkiem bogaty, do tego zmienia się on i wzbogaca w tempie gwałtownym, nauczyciele zmuszeni są więc do ciągłego uzupełniania tych umiejętności, które się wiążą z doborem środków właściwych dla danych celów, z obsługą techniczną i konserwacją, zwłaszcza złożonych środków technicznych, z optymalnym wykorzystywaniem środków w procesach edukacji, aaaełaedy nawet z przygotowywaniem programów dla niektórych środków. Stąd w nowoczesny ch zakładach kształcenia nauczy cieli duży nacisk kładzie się na te właśnie umiejętności, lecz także na wyrobienie przyzwyczajenia do posługiwania się środkami w celu zwiększenia wydajności pracy nauczycielskiej.

Bardziej tradycyjną kategorię zadań zawodowych nauczyciela stanowią unrejętności związane ze sprawdzaniem i ocenianiem osiągnięć szkolnych uczniów. Bardzo silnie związana z transmitowaniem wiedzy i rozwiązywaniem problemów ta grapa zadań obejmuje dość szeroki zakres czynności. Wymaga dobrego poznania uczniów, gruntownej znajomości materiału, który miał być opanowany, znajomości narzędzi i metod pomiaru, a także i umiejętności przygotowywania własnych narzędzi, wiedzy

0    tym co. jak i kiedy sprawdzać, a zarazem umiejętności dokonywania ocen

1    taktu pedagogicznego. Najbardziej złożoną czynnością zawodową jest tu sporządzane testów- dydaktycznych, jak również stosowanie operacji statystycznych przy obliczaniu wyników.

Nie wyczerpując listy zawodowych zadań nauczycielskich, wymienimy jeszcze jedną ich grapę. Są to zadania niejako oboczne, lecz bardzo ważne w pracy współczesnego nauczyciela. Obejmują oneprzy gotowy w antę uczniów do kształcenia równoległego i do uczenia się przez cale tycie. Kształcenie równolegle wiąże się z umiejętnością wykorzystywania do rozwoju własnej osobowości środków masowego przekazu, jak książka, prasa, radio, telewizja, teatr, kino, muzea, oraz z samorzutną działalnością w organiza-cjariń instytucjach pozaszkolnych. Rzeczą nauczyciela jest nie tylko wyrobienie odpowiednich po temu umiejętności, lecz także wytworzenie potrzeby sięgania po te środki, potrzeby organizowania się w celach edukacyjnych. Potrzeby te sttauwiąnsptncję douczeni a się przez całe życie. Temu „ustawicznemu kszrałceahT sprzyja przyzwyczajanie uczniów do posługiwania się racjonalnymi sposobami nauki, a więc wyszukiwania odpowiednich źródeł wiedzy, obchodzenia się z nimi. wyodrębniania elementów ważnych, sporządzania notatek, posługiwania się nowoczesnymi sposobami rejestrowania informacji, przetwarzania jej i udostępniania.

Obok wymienionych, podstawowych kategorii zadań zawodowych naaczy-cieli istnieje wiele innych, są to m.in. takie zadania, jak kierowanie procesami orientacji szkolnej i zawodowej (Janiszewska. 1971). sprawowanie opieki nad organizacjami szkolnymi, organizowanie zajęć pozalekcyjnych, przygotowywanie i prowadzenie wycieczek szkolnych i wiele innych. Wraz z zadaniami podstawowymi składają się one na bogaty i wielostronny system wiedzy powiązanej z licznymi sprawnościami nauczycielskimi. Oparte na tym systemie wiedzy i sprawności kompetencje nauczycielskie dobrze służą mnożeniu owoców wychowania.

Z nowoczesnym spojrzeniem na kompetencje nauczycielskie można się spotkać w pracach: H. Kwiatkowskiej (1988). W Okonia (1991) i A.T. Pearsooa (1994).

Uwagi do dalszego studiowania

Literatura na temat nauczyciela-jego osobowości, kształceń i pracy zawodowej-jest wyjątków.o bogata. Dobry przegląd daje Stefan Wołoszyn w rozdziale .Nanczycżeł i elementy wiedzy o nauczycielu". zamieszczonym w podręcznika /Wuy.nruLz pod red. B Suchodolskiego <>yd. VL 1982) oraz w pracy zbiorowej Scuczycieł - tradycje, współczesność - przyszłość . Stada Pedagogiczne” 1978. tom XXXIX.

Trudno sobie wyobrazić nauczyciela polskiego, który by w poeajtd i nt przeżył dirta J.W. Dawida O duszy manczydeistwa, opublikowanego rs.it;. w książce Owtew^rncjmk wydanej pod moją redakcją (1959. 1962) Są tam ci rozprawy Z. Myszkowskiego Se. Szumana. Nt. Kreutza. S*. Bałeya. Zauaeomn fflozofiezsym nahrietkaietn oeobowości nauczyciela znajdą wartościową lekturę w pracy Jana Ugwieu O unyckh fiio&fia nauczania i wychowania (1975). Z socjołoęcrayin spojrzeniem aa rolę aacijotkunąimf może czytelnika praca Jana Szczepańskiego itęez <’ mawzydektek w *vłmwr)u ąpatecara-stwie socjalistycznym (1975). Pbpactapąc do pewnego słopota w naksymafctm. zakciasy <to studiowania jeszcze trzy książki lub ict fragmenty. Traktują oue o udnu4 Mmoiswjcł nauczyciela i o skuteczności jego pracy. Pierwszą z sreb jes; krążka. larga l^pŁecci t JrperciŁyir czynności mutczycietskic* (1978). dragą - Bartury ZwAowskiej EfełrywtuMĆ pracy amczyctw (1982). U druga wprowadzi jednocześnie czytete&a w szeroki zakres lUcramry móedeymndcmc} na lemat nauczyciela i jego prani zawodowej. Trzecia kwązka lo kxwc> RakoakJunwgiwiW czynniki zawodowego doskomdemo w?rw* fl9SS>. taktująca o pracy aaaayort* mad wbą w toku wykonywania zawód*.

Zadania

1.    Jak rozumieć nr. ze raurzycari am być Warnom da sw*k ocmićw ?    .

2.    Jakie nowe konyefcncje są potrzebne aanoryciefawi wsgókcmmmo » pceómmoin d-

nauczyciela .tradycyjnego"?    .    ,

3.    Na podstawie wybranych lekcji opisz lacho unmr nmriyrMi o ęm/mĘm&ĘĘmm

demokratycznych wobec uczniów i o przi n alir larhnwManakEdycauych.    wywiąż

* uczniami na temat ich stosunku do jednego i    ł . ■    ? ’V^v

4. Jaką rok nrsoże odegrać nauczyciel w pjebmktnri o#K*ą**p>    I    ‘

5.    Podaj i opisz przykłady dydaktycznych zadań hndrnnryrh Me nczyciel pracujący w szkole aa wsi. bądź w saiii&ei<&

385