Obraz5 2

i , uhri IVGrzegorza Wielkiego, ponieważ to był prawdoiwut Stylistyczny dla Kadłubka, który stosował bardzo ^

. ' , fermę dialogu do dzieła histonografic/nego (Płezia SZSęgSzok. roku 1200 li«yl 32 kode^J nieni Llowskiej-Budkcwej (1957 s. 117)/u mały na bibliotekę kat draln*. raczej stanów.) własność biskup. Odrowy Az 5 kodeksów^ zbiory kazań. W kontekście krakowskiego kultu sw. Stanisława zwn,_ca|. uwaeeMniculas. Thomae. poświęcone Tomaszowi Beckctowi

Największe zbiory ksiąg gromadziły kapituły wielkich katedr i klasztorów, następnie zaś uniwersytetu krakowskiego. Prywatne zbiory posiadali najpierw członkowie kapituł i biskupi, później profesorowie, niższe duchowieństwo oraz szlachta i mieszczanie (Polkowski 1984).

Pisanie. Książka rękopiśmienna powstawała głównie w miastach i większych klasztorach. Usługowe skryptoria dostarczały książek na potrzeby kościoła, w obiegu edukacyjnym szkół i na zamówienie prywatne. Większe ośrodki administracyjne (dwory, kurie biskupie) posiadały własne kancelarie. Systematyczny inwentarz zawodowych kopistów zainicjował Edward Polkowski (1993); seria „Polska pisząca w średniowieczu" obejmie wszystkich skrybów, jacy zostawili podpisy w rękopisach gromadzonych przez polskie biblioteki (do 1520). Owe tzw. kolofony. niekiedy w postaci wierszowanej, były czasem nabożne, nierzadko zaś dowcipne. Takim zawodowym kopistą był Świętosław z Wilkowa, któremu zawdzięczamy najstarszy zapis pieśni wielkanocnej Chrystus zmartwychwstał jest; umieścił go w- księdze liturgicznej wykonanej na zlecenie kanonika płockiego (1365). Podpisując ją na końcu posłużył się wierszykiem: Libro complcto muszysz mi dacz mogę myto (Vctulani 1953, s. 429).

Książka drukowana. Dopiero druk sprawia, że gromadzenie książek na cele prywatnej lektury staje się dostępne. Czytanie, jako sposo na spędzenie czasu odpowiedni dla ziemianina, spotykamy na począt u VI wieku. Marcin Bielski przeciwstawia czytanie myślistwu jako cos wartościowszego:

Książki a papiru karta Miasto wyżclka a chana.

. k prolog Komedin Justyna i Konstancji (1557). będący Kończ)'    książkami. Dawniejsze rękopiśmienne książki

^cą ^aUt0raeiscu list dedykacyjny, który jeszcze był apelem do kogoś ' jh " ^l>¹¹¹ TL nie zakładał wymiany wiadomości. W formach listo-^CV’tn<*⁰'L taka wypowiedź, która wychodziła w świat jako list.

sprowokowania czyjejkolwiek odpowiedzi. Jest to *1 nie m>^{ala n}. _kt6nt najlepiej znamy z książek, także rękopiśmiennych, (^^'^hard/o długo listy dedykacyjne, lub przedmowę o funkcji ,°ⁿ?, ż nie na odpowiedź adresata liczy autor, tylko na pizy-jjdyltacj*' ^ae jnaczcj. Książka drukowana stopniowo pozbywa się d»WŚć ">^rJ/‘,_e wyprowadził inny: informację o firmie, która tak jak Kjp.eW*^enlł1, ‘    w kolofonie porozumiewa się z czytelnikiem:

^wieczny stoyw

Masz mądrości napisane

Od mądrych ludz. wybrane

u Floriana prassowane

Czytay wdzięcznie lobie oddane

pStoiiczonc w dzień S Barbary Lala 1.35.

Bielski. Żywoty filozofów

Kiedy rozwija się rynek drukarski, autor może sobie pozwolić ru to, by ominąć mecenasa i /wrócić się bezpośrednio do tych, od których zainteresowania zależy jego powodzenie - do anonimowych czytelników, którzy kupuj jego utwór „pismem impresorskiem wyro-bion" — najpierw jako zadrukowane arkusze, które każdy sobie po mojemu oprawiał, potem jako gotową książkę u księgarza. Dowcipny autor — złożywszy pokłon czytelnikom: „Wszem Polakom dobrym krześcianom Marcin Bielski ', pośpiesza też swoje książki, by szły w świat, „zarabiać pieniążki":

Nic doma nie wytężycie.

Nic dajcie się czytać skrycie.

Jawnie każdemu powiedzcie:

..Wszyscy ludzie świata wiedzcie,

Który pismo waży lekce.

Czytających słuchać nie chce.

Jest podobien ku głuchowi.

* ⁿi^erncmu dobytkowi,

^sw kocha w czytaniu,

•^{>v,a x} duchem w rozmawianiu”.