Obraz0

Stosowna literatura pomocnicza miała dwu odh ków i penitentów:

ców:

_t np- ^Su'^U

A ^Jcd!ifsp^^icdzi p°^wszec“'—

iwmuM .niniejsza jest Mazowiecka wet

końca XV

**    - smyślnymi (zmysłów) grzechy mego grzesznego ciała: widzc-

-•••nim. ukuszenim (.1 dotknicnim mego grzesznego ciała; tego

siedmią śmiertelnymi grzechy ciała

mego grzesznego ciała, gniewem.

** * m tako""¹" "    '

'^:""^vsl'^vcn

^mwUlC: ^iC "CrznŚdzicjskich «    _ieto » oj*

.towamu o    Rnaurodzi-

pokuty jest tematem lub ckich. Cały nurt całe

Należy pamięta*-. >e nawoływanie do likiem różnych wys    ' ' ^,

„„oriendi poświęcony

7 n\cśtuowych ech przypomnijmy

literat

fiat l P^1CJ ^1962. s. 433):

Już nam czas. godzina grzechów się kajaci.

Bogu chwałę daci.

zewszenu siłami Boga miłowaei.

W nieoezekiwanycli miejscach można spotkać napomnienia przydatne, gdy ktoś czynił rachunek sumienia. Stanisław Zaborowski ' * —kładów tekstowych, mających demonstrować jego system

1514). zamieszcza taki wierszyk umo-

ws

ortograficzny

nlniający-

Ubacz grzechów siedm być tczc. w iodą do piekl dusze:

^sP0\v_lf

Widzieliśmy wyżej (rozdz. 2) pewne składniki sakra kuty. opisane w Kodeksie Matyldy. Tego typu piśmiennictw^ się w całą gałąź obszernych nieraz traktatów — Summae non, rozważających zasady teologii i prawa w związku z _w"*** zachowań ludzkich, często pokazanych na przykładzie (_casttS) ^ z pierwszych była Summa de casihus poenitentiae barcdońslą 1 dominikanina Rajmunda z Pennafort (1229). Najsłynniejsza^

Jana z Fryburga (1298) uwzględnia komentarze dominikanów-*1 aktualizacji dokonał Pizańczyk Barłonncj dc Sancto Concordio (J 1347) __ Summa Pisana. Summa de casihus Astesanusa z Asti (typ druk 1478) reprezentuje szkołę franciszkanów (Boyle). Znaczny* rozpowszechnieniem cieszył się traktat Wilhelma de Montibus. P*. niteas cito (PL 207, szp. 1153-1156). którego mamy w Polsce kilki odpisów (z wierszowanym komentarzem) i inkunabułów (LR 1U 30) Jednym z pierwszych druków z tego zakresu był traktat Mateusza z Krakowa, De modo confitendi (druk Kolonia 1467).

Znajomość penitencjałów należała do kanonu wy kształcenia działających duchownych. ale także tych dopiero się kształcących. Z obszam polskiego (Inwentarz Macieja z Szydłowca, katedra krakowska) wskażmy dla przykładu na obecność- Summa Pisana w księgozbiorze ks. Jakuba Śnieżka, kapelana Św. Trójcy, skąd po jego śmierci w 1470 r. przeszła do biblioteki Szpitala św. Ducha (przytułki bywały łączone z internatem dla ! uczniów średniej szkoły katedralnej lub dla jej chórzystów).

Skoro spowiedź odbywała się w języku ojczystym, to teksty z nią związane należą do najwcześniejszych. Wykazują one różny stopień systematyczności. Niezbyt konsekwentna w sensie myślowym jest Spowiedź powszechna po polsku, w odpisie z 1375 r.:

Ja grzeszny człowiek kaję się oćcu i miłe Marie matce boże i wszem ś'^v,3-tym i tobie olcze duchowny mych wszech grzechów, com się ich dopuścił ot mego porodzenia aż do dzisiejszego dnia mą piącią rozumu: wcźrzcnicm. słyszeniem, uku-s/emcm. pomyśleniem, przemówieniem, jakom co często zgrzeszył, tego mi dziś* zal ot mego prawego serca i tego się kaję. (LR ||| 95)

Punkt wyjścia jest prawidłowy: znany z moralitetów program panowania nad pięcioma zmysłami, o czym traktowały także osobne

sctisus quinque, quorum peccata relinque (W 18832; —,lska formuła miesza grzechy pięciu zmysłów •°zechnej: „zgrzeszyłem myślą, mową '.....ⁿⁱ’sja spowiedzi po-

się H"-

• - i ikomstwci... .......

Bożej służbie; tego mi zał.

,volywanie do pc

_lem różnych wysim- iznodzicjskich i

* nnświęcony jest przy gotowań u; _ ,

— Pomnijmy to w 11 zwrotce Bogu

śród przykładów tCKsiB.., -graficzny (Orthographia.

które w unia v... ,

Pycha, łakomstwo z fryjerstwem.

Gniew, zazdrość, gnuśność z obżarstwem.

Człowiek ty grzechy pełniący Bogu jest barzo śmierdzący.

Spowiedź literacka. Kiedy instytucja spowiedź    _p0.

wana, może stać się wzorem dla gatunku ^llcraL , _sam0oceny. nie eta dokonuje refleksji nad swoim położeniem w ^ _vch wczesnych na potrzeby kościelnego rytuału. Do najw> ! ^nlV '• _tej formy Przykładów takiej liryki auiorefloksyjnej nawiązują J

234

235