Obraz4

ŚPL I 9-59; LR I 100). ale miały je zbiory egz_emp|_ń kazania: „Czart, nie mogąc męża z żoną powadzić hh!. (Rychlewicz). Bywały wtrącone w narracji powieściowi nie może, starą babę pośle (Historia Olana, s. 182). j_a|/_d ^C’^dzi« Ą Zofia Rozanow właśnie to przysłowie pojawia się marginalnej Gradualu Olbrachta (t. I. k. I. repr. Rozanow u i ^ storia o Barnabaszu. 1571/1615 o Ambrożym i Ginewrze i ^ ^ apostrofą do czytelniczek:    ' ^0nczl'»t

Wy. panie, co z babami sprawy rady macic.

Tę historię pilnie kiedy przeczytacie.

Nie wdawajcie się z nimi w towarzystwo żadne.

Bo gdzie diabeł nie może. śle więc baby zdradne.

(Krzyżanowski 1092. s. 207)

Bieniasz Budny przerobił Barnabasza: Historia krotofika o kupcu, który' się o cnotę sw ojej żony założył (1583), kończy ją uk ,jako ono mówią, gdzie diabeł nie może, tam babę pośle, stąd przejmuje to klasyczny zbiór przysłów Rysińskiego, Przypowieści polshi (Lublin 1629).

Przysłowia — jeśli nie są osnową krótkiego tekstu, także dramatu, należą do ulubionych ozdób stylu. Spotykamy obfitość przysłów w Komedii o Szołtysie i zenie jego Macieja Ubiszewskiego (1617). Pewne trudności interpretacyjne sprawiają przytaczane w większej narracji sentencje i maksymy mądrościowe, co do których nie jesteśmy pewni, czy funkcjonowały w języku ówczesnym czy choćby w środowisku pisarza jako przysłowia, czy to pisarski styl je naśladował lub aluzyjnie przywoływał:

Lepszy gil niż motyl, a chociaż oba ptacy. [Historia Olona, s. 35)

Pan Bóg, jako mówią, nie prędki, ale luc/ny. (Historia Prawdziwo » ^ nej Altdorjjskwj, s. 181)

„Wpisałem do księgi żywota” mówi diabeł w o Szołtysie (lin. 260), przedrzeźniając boską księgę żywota wyjścia 32,32), a może odsyłając do obrazu I itivillusa wpisują ^ do księgi grzechy, na które będzie mógł się powołać przy ^s^^zlC. ^ dywidualnym po śmierci — w polskich kościołach spotykamy ^la malowidła ścienne jeszcze w XVII wieku.

pretensj! do Adama. eg/.ernpia | ^ postępkiem Adama: brat zakonny lub mistrz zakrywają mysz

wędrujn pr/c/ wieki anegdoty, które odnajduje-l egzemp ⁰ ._{r/> u} Reja, Opalińskiego, Potockiego, w inter-_-c0jakiś^{czas u P}nieinalże do dziś. Wszyscy znamy temat „golono-^ch XVII ^_{bde vitry)} Mniej znany, ale niegdyś bardzo popular-pretensji do Adama. W egzemplach pustelnik lub uczeń

i zakazują tam zaglądać podczas swej nieobecności. W iJwediach sztuk jezuickich „chłop znużony pracą wyrzeka na ^szego rodzica: on pewnie by jabłka na szwank nie naraził; anioł dworzanin wystaw iają go na próbę cierpliwości lub milczenia, »której ulega pokusie" (I.R I 98).

Temat „niezbadane drogi opatrzności", zapisany przez nowo-mych zbieraczy folkloru można było spotkać w różnych źródłach. [ja referuje go z jednego / polskich kodeksów kaznodziejskich Bruckner:

0 pustelniku szemrzącym, ze Bog kar/e dobrych, a nagradza złych. Wyrusza / mm anioł w podróż, zabiera po noclegu u dobrego i gościnnego człowieka czasze* kosztowną, mil;} mu bardzo, i darzy mą złego, który' ich źle przyjął; w domu następnego ł^wacwca zabija mu znowu jedyne dziecko i topi przewodnika, którego dostali. Obu* Ttnic pustelnika na tę krzyczącą niesprawiedliwość przechodzi w dziękczynienie Panu. fiły mu anioł przyczyny ukryte wyjaśnił. Legenda ta pojawia się najpierw na wschodzie.

" hf hebrajskiej, w Koranie, w opowiadaniu o czterdziestu wezyrach, na Zachodzie * ^-^vui)lac'h Ojców świętych, stamtąd u kaznodziejów, w Dziejach Rzymskich itd. krą-ę między ludem... u nas Karłowicz / litewskiej tradycji podał; częsta i w literaturze... i)taire, monografia Ciastona Parisa L ange et l 'emute, Różne Historyje (przed 1692);

dziwnych sądów hoskich od ludzi niewiadomych', por. HR 4: Przykład chytro-toayjabelskiej, a jako sądy Boskie są skryte.

.    średniowiecznej w Polsce

Przedstawiając samą recepcję J literatury (Abramowska można by napisać reprezentatywną lstorię ₀bfitości dawnego

1991). Wymieńmy tylko Biernata, który /. _{isarzy po}lskie-materialu może być uważany za jednego z go średniowiecza.

/■le towarzystwo na zle wychodzi,: Bo kto ze złym towarzyszy,

A z nim mieszka w jednej rzeszy. Mękę równą podejmuje.

Który złemu pochlcbuje.

303