Obraz 6 2

sługuje pracownikowi zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem w wieku do lat czternastu oraz zdrowym dzieckiem w wieku do lat ośmiu (w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, w razie porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeśli okoliczności te uniemożliwiają mu sprawowanie opieki oraz w przypadku pobytu małżonka stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej). O szczególnej ochronie rodziny jest również mowa w przepisach dotyczących ubezpieczenia zdrowotnego, które zobowiązują do zapewnienia świadczeń zdrowotnych dzieciom do lat osiemnastu oraz kobietom w czasie ciąży, porodu i połogu niezależnie od tego, czy osoby te pozostają w stosunku ubezpieczenia zdrowotnego.

ogólna

charakterystyka

świadczeń

rodzinnych

Uzupełnieniem powyższych rozwiązań są świadczenia rodzinne. Przez długi czas istniały wątpliwości co do sposobu klasyfikowania tych świadczeń, zasadniczo zaliczano je do ubezpieczeń społecznych, choć nie wyróżniały się typowymi dla tego systemu cechami. Świadczenia rodzinne są formami pomocy państwa skierowanymi do rodzin o najniższych dochodach. Mają one udzielać finansowego wsparcia w wychowywaniu dzieci, a także wspomagać osoby starsze i niepełnosprawne. Aktualnie normuje je ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Nowe zasady dotyczące systemu świadczeń rodzinnych weszły w życie z dniem przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, jednak wskazana ustawa była kilkakrotnie nowelizowana, co wskazywało na brak spójnej koncepcji ustawodawcy w tej dziedzinie. Znaczącej przebudowy systemu dokonała ustawa z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. Nr 86, poz. 732 z późn. zm.). Kolejne zmiany wynikające z okresowej weryfikacji kwot ustawowych weszły w życie z dniem 1 września 2006 r.¹

Aktualnie na system świadczeń rodzinnych składają się: zasiłek rodzinny wraz z dodatkami, świadczenia opiekuńcze (zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne), jednorazowa zapomoga z ty tulu urodzenia dziecka oraz zapomoga wypłacana fakultatywnie przez gminy z tytułu urodzenia dziecka.

Trzeba zaznaczyć, że powyższe świadczenia nie zależą od pozostawania uprawnionego w stosunku ubezpieczenia (z wyjątkiem dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie urlopu wychowawczego), pod tym względem upodabniają się do świadczeń z pomocy społecznej. Idea pomocy socjalnej odnosząca się do omawianych świadczeń wyraża się głównie we wsparciu rodziny znajdującej się w trudnej sytuacji materialnej, wychowującej dzieci uczęszczające do szkoły, w tym niepełnosprawne. Podobnie jak pomoc społeczna, świadczenia rodzinne finansowane są ze środków publicznych i ustalone kw'otow'o, co oznacza, że wypłacane są w' takiej samej wysokości wszystkim podmiotom spełniającym warunki do ich otrzymania. Ich przy-

213

1

Zob. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się, stanowiących podstawę do ubiegania się o zasiłek rodzinny, oraz wysokości świadczeń rodzinnych (Dz. U. Nr 130, poz. 903).