Obraz!3

- Marti I praktyka

Bank X. dokonując wyżej opisanych transakcji, może znaleźć się w sytuacji. w której będzie zmuszony uzupełnić z tytułu obowiązkowych rezerw brakujące środki na swoim rachunku w NBP Wzajemne zobowiązania banków są wyłączone z rezerwy obowiązkowej, co oznacza. Ze depozyty lokowane na rynku międzybankowym nie powodują obciążenia banków rezerwami obowiązkowymi leżeli bank X będzie zmuszony do uzupełnienia brakujących środków na swoim rachunku w NBP z tytułu rezerw obowiązkowych, to moZe pożyczyć te środki od banku Y Wówczas bank Y ulokuje korzystnie nadwyżkę środków, ponieważ środki na jego rachunku w banku centralnym nie są oprocentowane.

Przy okazji warto przedstawić zasady naliczania rezerw obowiązkowych banków komercyjnych Jeżeli przyjmiemy, ze stopa procentowa wynosi 5%, to będzie to oznaczać, źc w danym okresie średnio utrzymywane środki w NBP nie mogą być wyzsze ni£

$Rbuk*«iiua«y

m

Snpamcn*

X

Depozyty teklora ntcłHnko*«$o

Zasady naliczania rezerw obowiązkowych zobrazujmy przykładem.

» Przykład 2.

W banku X klienci w okresie od 31 stycznia 2005 r. do 28 lutego 2005 r. utrzymywali depozyty złotówkowe w wysokości 100 min. Zważywszy, tc miesiąc kalendarzowy jest okresem naliczania rezerwy obowiązkowej, to bank X zobowiązany jest do utrzymywania w tym czasie w NBP kwoty 5 min. Biorąc pod uwagę, żc system naliczania rezerwy obowiązkowej w NBP ma charakter uśredniony. to może się tak zdarzyć, że dany bank okresowo utrzymuje na swoich rachunkach mniej lub więcej środków niz to wynika z ustalonej stopy. Ważne jest, aby średnio w okresie utrzymywany był poziom rezerw wynikający z ustalonej stopy. Z tego powodu w ostatnim dniu rezerwy obowiązkowej często występują gorączkowe zakupy środków na rynku międzybankowym Załóżmy, że nasz bank X w ciągu wskazanego okresu (28 dni) utrzymywał średnio 4 min rezerw Oznacza to. że brakowało mu każdego dnia I min Wobec lego na koniec okresu bank len musi pozyskać kwotę środków wynikającą z następującego obliczenia:

I min x 28 = 21 min

Kwota 28 min w dniu zamknięcia okresu zapewni kształtowanie się obowiązkowej rezerwy na poziomie 5 min w całym okresie. Wspomniany bank X ma możliwość uzupełnienia środków przez zaciągnięcie pożyczki na rynku międzybankowym Jeżeli jednak przyjąć, że wszystkie banki mają niedobory

środków na rachunkach NBP, to wówczas tylko transakcja z bankiem centralnym może doprowadzić do likwidacji tego deficytu środków. Wówczas banki zaciągają kredyt lombardowy w NBP. Decydują się na niego, ponieważ mimo wysokiego oprocentowania jest to operacja korzystna, jako ze z tytułu utrzymywania niższych rezerw grozi bankom sankcja w wysokości dwukrotnej stopy lombardowej odniesionej do kwoty niedoboru.

Przedstawione przykłady pokazują, jak banki komercyjne funkcjonują na rynku lokal międzybankowych. Celem działania banków na tym rynku jest wyrównywanie codziennych różnic między wpłatami i wypłatami z rachunku NBP. Działania te mają służyć zabezpieczeniu płynności banków,

Obok banku centralnego system bankowy w Polsce tworzą banki komercyjne. Tworzą one najliczniejszą grupę uczestników polskiego rynku finansowego. Jest ich znacznie więcej niż funduszy inwestycyjnych, funduszy powierniczych, funduszy emerytalnych czy towarzystw ubezpieczeniowych. W okresie transformacji powstała duża liczba nowych banków komercyjnych. W latach 1989-1991 ponad 60 nowych banków rozpoczęło swoją działalność¹³. W rezultacie w krótkim okresie wielokrotnie wzrosła ich liczba. Warto dodać, że powstające nowe banki charakteryzowały się nowymi, dotychczas nieznanymi formami organizacyjno-prawnymi. Miały one znaczne powiązania z kapitałami zagranicznymi. Po początkowym sukcesie, jeśli chodzi o przemiany sektora banków komercyjnych, pojawiły się także problemy Związane z ich płynnością. Wiele z nich miało problemy z jej utrzymaniem, a równie wiele było zagrożonych upadłością. W efekcie w kolejnych latach zmniejszyła się liczba banków powstających oraz prowadzących działalność. Dane dotyczące zmian liczby banków i ich cech kapitałowych zawiera tabela 22.

Dane prezentowanej tabeli wyraźnie wskazują na zmiany liczby banków w okresie 1993-2002. Ich liczba zmniejszyła się o ponad 50%. W największym tempie ubywało banków spółdzielczych, co było efektem zachodzących procesów ich konsolidacji wynikających z wymogów kapitałowych. Kolejną cechą komercyjnego sektora bankowego jest znaczny wzrost liczby banków prywatnych z przewagą kapitału zagranicznego. W zasadzie wśród tych banków kapitał polski stanowi nieznaczny odsetek. Takich banków jest ok. 13% ogólnej ich liczby. Pozostałe 87% funkcjonujących banków komercyjnych stanowią banki z udziałem kapitału zagranicznego. Struktura kapitałowa polskiego sektora bankowego, przedstawia się następująco¹⁴:

- 5% to kapitał banków spółdzielczych.

" Praca ebiorowa pod red L Seyuko. Propedeutyka.. . opcłi ** praca zbiorowa pod red L. S rynko. Propedeutyka ... op.cil.