Obraz (19)

Oznaczanie zawartości metali ciężkich w glebie

Metale ciężkie - pierwiastki o gęstości większej od 5 g ■ cm'³

Źródła metali ciężkich:

•    naturalne

□    wietrzenie skał macierzystych (główne źródło, zawartość metali ciężkich pochodzących z wietrzenia skał macierzystych stanowi tło geochemiczne)

□    wybuchy wulkanów

□    pożaiy lasów

♦    antropogeniczne

□    przemysł (kopalnictwo rud, hutnictwo metali nieżelaznych)

□    komunikacja (dodatki do benzyn, smarów, opon)

□    energetyka (spalanie paliw kopalnych)

□    składowiska odpadów komunalnych, górniczych i przemysłowych

□    nawozy mineralne i organiczne (nawozy fosforowe, komposty z opadów miejskich), materiały odpadowe wykorzystywane do nawożenia i rekultywacji gleb (osady ściekowe)

□    pestycydy

□    farby, lakiery, wyroby z tworzyw sztucznych

Metale ciężkie akumulują się w glebie w formach słabo rozpuszczalnych, co warunkuje ich niewielką mobilność (w niewielkim stopniu są wymywane). Tylko pewna część metali ciężkich zawartych w glebie obecna jest w niej w formie przyswajalnej dla roślin. Pierwiastki śladowe obecne w glebie włączane są do łańcucha pokarmowego „gleba-roślina-zwierzę-człowiek” (w kolejnych ogniwach łańcucha następuje ich kumulacja).

Przeciwdziałanie zanieczyszczeniu gleb metalami śladowymi:

1.    ograniczanie wnoszenia metali do gleb

2.    łagodzenie skutków zanieczyszczenia gleb metalami:

•    metody chemiczne

□    wapnowanie (zmniejszenie rozpuszczalności, ruchliwości i przyswajalności metali śladowych)

□    wzbogacanie w materię organiczną (zwiększenie pojemności soipcyjnej gleby, sorpcja i kompleksowanie metali)

□    wzbogacanie w fosforany (powstawanie słabo rozpuszczalnych fosforanów, zwłaszcza ołowiu i cynku)

□    dodawanie zeolitów (zwiększenie zdolności jonowymiennych i sorpcyjnych)

•    metody biologiczne

□    dobór roślin (uprawa roślin o małych zdolnościach pobierania metali śladowych, zwłaszcza roślin jednoliściennych)

□    zwiększenie plonowania (rozcieńczenie metali w większej masie plonu)

□    wykorzystywanie bioakumulatorów (usunięcie części metali obecnych w glebie)

•    metody fizyczne

□    ekstrakcja, wyparowanie

□    głęboka orka (rozcieńczenie metali śladowych w większej masie gleby)

Zasada metody: Zawartość pierwiastków, po ich ekstrakcji z gleby, oznaczana jest metodą absorpcyjnej spektrofotometrii atomowej (ASA), która jest metodą porównawczą.