cw4 2

•    zawartość metali ciężkich w tzw. suchej pozostałości z ekstraktu wodnego (arsen < 1 mg/kg, miedź <15 mg/kg, żelazo <120 mg/kg, cynk < 25 mg/kg, ołów <10 mg/kg, kadm < 1 mg/kg);

•    zawartość niezwiązanego fenolu (< 10 mg/kg);

•    zawartość niewiązanego formaldehydu (< 10 mg/kg);

•    substancje wybielające (nie mogą wykazywać migracji);

•    zawartość chlorków (35 mg/kg).

Do czasu uzgodnienia przepisów unijnych jako punkt odniesienia stosuje się Polską Normę z 1998 roku: PN-P-50430 „Papier i tektura. Wymagania zdrowotne dotyczące materiałów stosowanych do bezpośredniego kontaktu z żywnością" z odpowiednimi szczegółowymi normami dotyczącymi wykonywania wyciągów wodnych i poszczególnych oznaczeń.

W ramach ćwiczenia zagadnienie to zostanie dokładniej omówione na przykładzie formaldehydu. Formaldehyd (aldehyd mrówkowy, metanal, H₂CO)- jest gazem bezbarwnym o ostrej przenikliwej woni. Roztwór wodny zawierający 40% formaldehydu nazywany jest formaliną. Zatrucia formaliną są rzadkie, najczęściej przypadkowe lub samobójcze. Natomiast zatrucia zawodowe zdarzają się częściej. Produkcja formaldehydu jest szacowana jest na miliony ton. Formaldehyd ma zastosowanie w zakładach przemysłowych przy wyrobie mas plastycznych, w przemyśle farbiarskim, tekstylnym, w przemyśle mydlarskim, w przemyśle drzewnym, jako antyseptyk przy dezynfekcji. Formaldehyd dodaje się jako środek dezynfekujący do klejów używanych do wyrobu tektury i papieru pakowego do żywności. W związku z dużym wykorzystaniem kontakt z formaldehydem jest nieunikniony. Formaldehyd w papierze może występować jako pozostałość środków konserwujących zabezpieczających drewno, pulpę lub gotowy papier przed rozwojem drobnoustrojów, jak równieżjako składnik klejów papierniczych, dodawanych w celu poprawy wytrzymałości mechanicznej papieru i jego odporności na wodę. Dużo formaldehydu znajduje się w papierze makulaturowym, dlatego nie dopuszcza się go do pakowania środków spożywczych. Papiery pergaminowe sztuczne ze względu na specyficzną metodę produkcji nie wykazują obecności tego związku. Mimo iż norma (PN-P-50430) wymaga, aby wielkość migracji specyficznej formaldehydu nie przekraczała 10 mg/kg wyrobu papierowego, to aktualnie przeważa pogląd, że bardziej prawidłowe jest wyrażanie migracji w przeliczeniu na jednostkę powierzchni (tego dotyczy kontakt z produktem spożywczym). Graniczna wartość migracji formaldehydu wynosi w tym przypadku 1 mg/dm².

Formaldehyd może również migrować z niepowlekanej folii z regenerowanej celulozy (tzw. celofan, tomofan), do której jako dodatek zwiększający przyczepność powłoki stosuje się produkt kondensacji melaminy z formaldehydem (Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wytwarzania lub przetwarzania materiałów i wyrobów z innych tworzyw niż tworzywa sztuczne. DzU nr 145, poz. 1544, 2004 rok). Zawartość wolnego formaldehydu nie może być większa niż 0,5 mg/dm.

W niektórych środkach spożywczych formaldehyd występuje naturalnie jako produkt przemiany materii, np.: w rybach, rzodkiewkach, jabłkach, cebuli, marchwi, ziemniakach, kapuście. Może przenikać z opakowań, np. papieru, osłonek do wędlin, jest składnikiem dymu wędzarniczego. Formaldehyd w produktach wędzonych może powstawać z rozkładu tlenku trójmetyloaminy, naturalnego składnika mięsa ryb. Badania wykazały, że zamrożone produkty rybne mogą zawierać powyżej 200 mg formaldehydu na 1 kg wilgotnej masy, co jest związane z enzymatycznym rozkładem^f!itfenku trimetyloaminy, który zachodzi nawet w ujemnych temperaturach. Formaldehyd w wędzonych rybach, także może pochodzić z drzewa używanego do wędzenia ryb (drzewo polewa się formaldehydem, gdyż jego pary przyspieszają proces wędzenia).

Ze względu na szerokie spektrum działania i niskie wartości stężeń hamujących rozwój drobnoustrojów formaldehyd stosowany jest również jako środek konserwujący, szczególnie skuteczny w preparatach chemii gospodarczej (m.in. płyny do mycia naczyń) i kosmetykach. Używanie samego formaldehydu do konserwowania produktów kosmetycznych nie jest