P1010325

wznak, obecnie przewrócił się na bok. Oznacza to, że postępował za rytmem księżyca, obracając się według jego faz. Związany z czasem lunarnym wampir uchyla w ten sposób czas naturalny i z tego powodu nie rozkłada się w ziemi, zachowując swoje ciało. Dlatego też musi postępować jak księżyc, którego fazy kształtują się na wzór policzków, nadymających się krwią, płynącą na ziemi. Wampir również nadyma się krwią.

Jedyną rośliną wrogą wampirowi jest czosnek, gdyż odwraca fazy księżyca w swej wegetacji - rośnie, gdy księżyc się zmniejsza, i przestaje rosnąć, gdy księżyc się powiększa⁶. Gest, który kładzie kres trwaniu wampira, wyjaśnia się następująco: trzeba zatrzymać ruch wampira za pomocą koła czy pala, „przyszpilając” go niejako do dna trumny. W ten sposób przywrócony czasowi naturalnemu rozkłada się on w kilka chwil, które podczas tego rytuału są „warte” tyle, co czterdzieści dni⁷.

Wagilewicz podkreślał znaczenie szczególnego związku między księżycem a wampirem. Pisał na przykład o szczelnym zasypywaniu dziur w mogile, „tak, aby się przez nie nie przedarły promienie księżycowe, mające własność budzenia upiorów i wiedźm ze snu grobowego”⁸. Zaklinanie po północy umarłych wyciągniętych z grobów było jednym z łagodniejszych środków pacyfikowania wampirów. Po odprawieniu obrzędów zażegnania „obracają umarłego twarzą do ziemi, aby nie mógł dostrzec promieni księżycowych”⁹.

Bardziej radykalny sposób rozprawienia się ludu z wampirem to „upiorobój-stwo”. I tu również ważne jest po związaniu umarłemu rąk lipowym łykiem -obrócenie twarzą ku ziemi; „wtedy ucinają mu obecni rydlem lub łopatą grobową prawą nogę albo i głowę, wreszcie przebijają serce trupa osikowym kijem czy kołem, kładąc mu uciętą głowę między nogi”¹⁰. Mickiewicz zaś podawał takie wiadomości o obezwładnianiu upiorów: „Najczęściej ucina im się nogi albo też przebija się je w grobie kołkiem; zwłaszcza starają się pogrzebać je głęboko, bo światło księżycowe ma moc wywabiania ich z grobu” (VIII, 187). Unieszkodliwienie upiora opisał Czesław Miłosz w Dolinie Issy. Księża kochanka, Magdalena, tylko straszyła po śmierci, nie piła zaś krwi żywych ludzi; była upiorem - podobnie jak Gustaw z IV części Dziadów, z powodu samobójstwa z nieszczęśliwej miłości - nie zaś groźnym wampirem. Litewscy chłopi zastosowali jednak wobec upiora Magdaleny tak ostateczne środki, jak wobec wampira. Dowodem na domniemany zresztą wampiryzm