Obraz
3

mechanizm dziedziczności biologicznej i przedstawiała krytykę teorii rasistowskich ze stanowiska współczesnej nauki; rozważała także naukowe podstawy zwalczania rasizmu. Do 1947 r. praca ta była wydawana czterokrotnie. Dwa jej pierwsze wydania (1940,1943) pozostawały w ścisłym związku z ówczesnymi zewnętrznymi politycznymi i militarnymi celami Ameryki.

Jednak we wstępie do wydarzeń powojennych (1945, 1946) i w innych pisanych już po wojnie pracach o charakterze popularyzacyjnym na ten sam temat Bencdict podkreślała mocno aktualność tej problematyki dla wewnętrznych stosunków amerykańskich. W przedmowie do obu powojennych wydań pisała: „Przesądy rasowe muszą być zwalczone na naszym froncie wewnętrznym, w naszych szkołach, kościołach, fabrykach, miejskich i wiejskich okręgach... Sami bowiem przedstawiciele rasy dominującej nie mogą osiągnąć wolności, jeśli nie przyznają jej wszystkim bez względu na rasę i kolor skóry”¹. W 1947 r. określała przesądy rasowe jako wielkie niebezpieczeństwo i chorobę narodową poważną i trudną do zwalczenia².

Początkowo Bencdict była mniej czynnie zaangażowana od wielu swych kolegów antropologów w badania i funkcje konsultacyjne zlecane przez instytucje cywilne i wojskowe. Nie tylko sama niezbyt była chętna podobnym zobowiązaniom, ale spotykała się także z pewną dozą nieufności wynikającej z jej lewicowych afiliacji z okresu uczestnictwa w Amerykańskim Komitecie Walki o Demokrację i Wolność Intelektualną, a częściowo także z oporu niektórych oficjalnych kręgów w stosunku do jej zbyt bezkompromisowo głoszonych antyrasistowskich poglądów '.

Podobnie jak wielu antropologów z jej kręgu: M. Mead, G. Gorer, G. Bateson, Bencdict została jednak wciągnięta

* Op. cit.. s. X.

" R. Bencdict. Race Prejiulice in the United States (odczyt radiowy z r. 1946) oraz Postwar Race Prejiulice (szkic z 1947 r. drukowany po raz pierwszy w An Anthropologist at Work).

Por. M. Mead w An Anthropologist at Work, s. 353-354.

w okresie wojny do inicjowanych przez Biuro Informacji Wojennej studiów nad charakterem narodowym różnych krajów, zarówno sojuszniczych, jak nieprzyjacielskich. Głównym rezultatem prac Benedict w tym zakresie byia książka Chryzantema i miecz: Wzory kultury japońskiej. Książka ukazała sic już po wojnie. Zgodnie z intencjami autorki miała ona ułatwić zrozumienie w stosunkach pomiędzy pobitą Japonią i krajami zwycięskimi, miała przestrzegać polityków amerykańskich przed lekceważeniem ustalonego sposobu życia, wierzeń i obyczajów - słowem, kultury kraju, na który chcieli oddziaływać.

Z teoretycznego punktu widzenia książka ta stanowiła w pewnym stopniu kontynuację koncepcji wyłożonych we Wzorach kultury. Związek ten podkreśliła sama autorka w podtytule. Książka ta mieści się w ramach nurtu badań nad osobowością i kulturą zapoczątkowanego przedwojennymi studiami Bencdict, Mead, badaniami Lintona i Kardinera oraz interdyscyplinarnego ośrodka w Yale. Przeniesienie badań tego typu na całe złożone społeczeństwa cywilizowane było zamierzeniem bardzo ryzykownym. Nic respektowało ono zastrzeżeń, które sama R. Benedict formułowała wcześniej w związku z podobnymi badaniami. Krytyka formułowana w odniesieniu do niektórych koncepcji Wzorów kultury musiała zatem wystąpić w stopniu spotęgowanym w stosunku do tej nowej orientacji prac, które R. Benedict wraz z gronem swoich uczniów i kolegów kontynuowała także w okresie powojennym, aż do śmierci w roku 1948'. ¹

33

1

R. Bencdict zajmowała się także w swoich studiach polskim charakterem narodowym. Jej szkic z tego zakresu budzi wiele oczywistych zastrzeżeń wynikających przede wszystkim z pochopnych gcneralizncji opartych na niedokładnych informacjach środowiska społecznego (por. Child Rearing in Certom Europeon Countries w: An Anthropologist ot Work). W 194<X r., tuż przed śmiercią, uczestniczyła w międzynarodowym seminarium UNtiSCO w Czechosłowacji; złożyła wówczas również krótką wizytę w Polsce. Badania charakteru narodowego ludów europejskich, w które Bencdict zaangażowała się w ostatnim okresie życia, prowadzone na odległość, budzą wiele zastrzeżeń metodologicznej natury; nic były one też wolne od inspiracji politycznych.