patologia07

staw rozwoju każdej patologicznej zmiany strukturalnej (procesu morfologicznego) leży zaburzenie regulacji funkcji na poziomie molekularnym, sub-komórkowym lub komórkowym, a także, jeśli mówiąc ogólnie o procesach regulacyjnych mamy na myśli wszystkie ich poziomy (od molekularnego po integracyjne procesy regulacji ogólnoustrojowej), to całość tej in extenso przytoczonej definicji można sprowadzić do zaburzeń regulacji i korelacji funkcji ustroju (o czym jeszcze niżej - por. podrozdz. 3.3).

3.2.

Homeostaza i adaptacja

Zrozumienie, czym jest zdrowie i choroba, ułatwiają pojęcia homeostazy oraz adaptacji (przystosowania).

3.2.1.

Homeostaza

Homeostaza jest zdolnością ustroju do utrzymania, w dynamicznej równowadze, stałości środowiska wewnętrznego. Przez środowisko to rozumiemy płyn zewnątrzkomórkowy (na który składają się głównie płyn śródmiąższowy oraz osocze krwi). Granice stabilności środowiska wewnętrznego są za-stanawiająco wąskie. W warunkach prawidłowej czynności ustroju parametry charakteryzujące jego środowisko wewnętrzne pozostają mianowicie względnie stałe, tj. ich oscylacje utrzymują się w stosunkowo wąskich granicach. Stan taki nazywamy równowagą homeostatyczną*. I tak stężenie składników drobnocząsteczkowych płynu śródmiąższowego waha się stosunkowo niewiele, podobnie jak prężność tlenu i dwutlenku węgla, stężenie jonów wodorowych, ciśnienie osmotyczne czy temperatura. Płyn śródmiąższowy pozostaje w równowadze (warunkowanej przez prawidłowe procesy dyfuzji) z osoczem krwi, którego skład i parametry fizykochemiczne wahają się wprawdzie, lecz również tylko w stosunkowo wąskich granicach. Wymiana wody oraz rozpuszczonych w niej związków drobnocząsteczkowych między krwią przepływającą przez naczynia włosowate a płynem śródmiąższowym, wraz z procesem stałego mieszania krwi krążącej, zapewniają jednolitość zarówno składu, jak i (u ssaków oraz ptaków) temperatury. Cechy płynu śródmiąższowego i osocza krwi nie mają zatem charakteru stagnacji: wręcz przeciwnie, można tu mówić o równowadze dynamicznej. Poszczególne substancje

‘ Niektórzy autorzy'mówią o równowadze homeodynamicznej, ponieważ chodzi tu o wypadkową wielu zmiennych procesów.

65