93763650

WYBRANE ZAGADNIENIA RYNKU PRACY I 1 Rynek pracy i edukacja |

WSPÓŁCZESNY RYNEK PRACY

i zmiany w strukturze rynku pracy 4- elastyczność, dynamizm, nieprzewidywalność 4- brak długoterminowych perspektyw 4- nowa koncepcja pracy i kariery 4- elastyczne formy zatrudnienia -A- organizacja „ucząca się"

4- przejście od gospodarki centralnie sterowanej do gospodarki wolnorynkowej 4- „naturalizacja zatrudnienia", stagnacja a aktywność na rynku pracy

W okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej i gospodarki centralnie planowanej pracę miał każdy; po skończeniu odpowiedniego wieku czy typu szkoły mógł liczyć na zatrudnienie. Praca przeszła transformację od „dobra naturalnego" do „dobra cennego". Jan Poleszczuk definiuje pojęcie „naturalizacji” zatrudnienia, które funkcjonowało w okresie PRL-u. Zjawisko to według autora odnosi się do przekonania, że praca należy się każdemu, w dodatku posiadanie jej było czymś oczywistym i nie wymagało od pracownika specjalnych starań w celu jej otrzymania, jak i utrzymania. Na takie postrzeganie rzeczywistości przez pracowników wpływ miały uwarunkowania prawne, które nie pozwalały na zwolnienia nieefektywnych pracowników, jak również ciągły niedobór siły roboczej wynikający z założeń gospodarki planowej. Dodatkowo autor zwraca uwagę na fakt, że posiadanie pracy dawało możliwość uczestnictwa w społeczeństwie. Praca dawała szereg uprawnień, chociażby takich jak przyznanie paszportu. Konsekwencją „naturalizacji” pracy stała się immobilność pracowników i brak konkurowania ze sobą poszczególnych jednostek. W pewnym stopniu zaistniała stagnacja na rynku pracy, zmniejszyła się motywacja do kształcenia i podnoszenia kwalifikacji¹. Zakłady pracy stanowiły podstawowe środowisko społeczne pracownika, zgodnie z założeniami systemu socjalistycznego i gospodarki centralnie sterowanej, miały zaspokajać aspiracje i potrzeby pracowników. Socjalistyczne zakłady pracy dbały o pracownika, organizując mu praktycznie całe życie, wychodząc naprzeciw jego oczekiwaniom. Zakład pracy swoim „podopiecznym” oferował szeroki wachlarz możliwości: zapewniał dostęp do świadczeń pozapłacowych; zapewniał opiekę związków, które dysponowały i rozdawały talony na luksusowe towary; oferował możliwość bezpłatnej edukacji; zapewniał bezpłatną opiekę zdrowotną; dysponował własnymi domami wczasowymi i organizował pracownikom bezpłatny wypoczynek; zapewniał opiekę dzieciom w

* J. Poleszczuk, Praca w systemie gospodarki planowej, w: Co nam zostało z tych lat... Społeczeństwo polskie u progu zmiany systemowej, red. M. Marody, Londyn, 1991,8.110-112