PICT6035

innej zasady np. uczniowie miejscowi, dojeżdżający i mieszkający w internacie lub na stancji, albo uczniowie pochodzenia chłopskiego, ro. bot niczego, inteligenckiego i innego. Takie podziały jednego pojęcia w_c. dle różnych zasad nazywamy klasyfikacji} wiclowzględową krzyżujący

się podziałów.    .

Natomiast je.<!i jedno pojęcie dzielimy na części, następnie części i_c

lub jedna z nich dalej dzielimy, a potem jeszcze dalej, wówczas mamy postać klasyfikacji złożonej wiclowzględowej o kształcie piętrowym. W_c. źmy np. zbiór uczniów jednej konkretnej szkoły. Dzielimy ich na uczniów klas młodszych (1-3). klas średnich (4-6) i klas starszych (7-8) - zasada przynależności do klasy. Na drugim poziomie dzielimy wszystkie człony podziału ze względu na uzyskiwane wyniki w nauce na uczniów bardzo dobrych, uczniów średnich, wymagających uwagi oraz uczniów o wyraź, nych trudnościach w nauce. Na trzecim wreszcie poziomie możemy już tylko uczniów z trudnościami w nauce podzielić ze względu na charakter środowiska domowego lub wykształcenia rodziców na uczniów z rodzicami wykształconymi na poziomie wyższym, średnim i zawodowym, pod-stawowym i niepełnym podstawowym. Przykład powyższy nic jest wydumany. Całkiem realnie występuje jako narzędzie pomocy szkoły, uczniom i rodzinom dzieci o słabych wynikach w nauce.

Klasyfikację powyższą można przedstawić w schematycznym kształcie o postaci gałęziowej z symboliką numeryczną:

Przypadkiem jest. że na wszystkich piętrach klasyfikacji występuje podział trójczłonowy. Nie jest to jedyny schemat klasyfikacji złożonej. Znany i pomocny dla celów badawczych może być schemat prostokąta, którego elementy są stosowane w budowaniu tabel korelacyjnych.

^    len i„.

________59

Godna uwagi w badaniach społecznych jest klasyfikacja skomplikowana. Przyjmuje ona jeszcze dodatkową kategorię różnicującą tzw. aspekty klasyfikacji. Np. ludność możemy klasyfikować wedle kryterium demograficznego. medycznego, politycznego itd. Pojecie nauki możemy klasyfikować w aspekcie treściowym, instytucjonalnym, dydaktycznym, historyczno-socjologicznym. Dopiero w obrębie podziałów aspektowych stosujemy klasyfikację dodatkową z zastosowaniem względów (zasad).

Wymieniłem dwa formalne warunki poprawności klasyfikacji: 1) warunek rozłączności, 2) warunek całkowitości (wyczerpywania).

3) trzecim formalnym warunkiem poprawności jest postulat maksymalnego rozczłonkowania, czyli wymieniona już wcześniej kartezjańska zasada maksymalnego podziału. Oprócz formalnych warunków poprawności wymienione są także pozaformalne postulaty poprawności nadające klasyfikacji walor elegancji. Do nich zalicza się 4) czwarty postulat maksymalnego ładu, który jest spełniany, jeśli stosujemy jedną zasadę podziału (jeden wzgląd) na jednym poziomie klasyfikacji do wszystkich członów' dokonanej klasyfikacji. Sprzeniewierzeniem się tej zasadzie byłby podział mieszkańców Krakowa na pracujących i niepracujących, a następnie pracujących na żonatych i nieżonatych, a niepracujących na cudzoziemców i obywateli polskich.

Innych zasad pozaformalnych poprawnej klasyfikacji musi czytelnik szukać w literaturze fachowej. Nie są one jednak niezbędne do prow adzenia operacji analitycznych lub syntetyzujących na materiale badawczym. Podstawowe wszelako reguły klasyfikacji są niezbędne do sprawnego posługiwania się materiałem badawczym.

2.6. Etyczne ograniczenia i wymogi wobec badań pedagogicznych

Szczególny status etyczny badań pedagogicznych w ynika stąd. że obiektem i celem poznania naukowego pedagoga jest bardzo często dziecko i młody człowiek. Także i wówczas gdy pedagog bada instytucje, poznaje procesy i zjawiska społeczne - to najczęściej w ich kontekst uwikłany jest los dziecka, ucznia, wychowanka, lub jego rodziców, wychow awców, nauczycieli. la okoliczność nakłada na badacza wyjątkowe obowiązki: staranności. rzetelności i uwagi.