PICT6160

300

Wiedza /.dobyta w trakcie badania zachowuje ciągłość pomiędzy _w\ d/ą potoczną, naukową i pytaniami, które stawia sobie badacz, ponieważ"^ studium przypadku poznajemy jedno zjawisko, jeden fakt. zagadnień instytucję z wielu perspektyw. Każde poznanie pojedynczego przypadł’ poszerza naszą wiedzę o problemie, którego dotyczy przypadek, pozwala na bardziej pogłębione analizy". Ponadto dzięki badaniu szczególnie teresującego przypadku można odkryć „nieocenione znaleziska”¹², dostrzec aspekty, których inni wcześniej nie zauważyli.

Każda wiedza zdobyta podczas badań studium przypadku wskazuje raczej na prawdopodobieństwo wystąpienia zjawiska, sploty zjawisk takich jakie zostały przedstawione w badaniu. Nie można jej jednak odnosić w całej rozciągłości na podobne przypadki. Wiedza uzyskana w trakcie badania przypadku pozwala nam jedynie na stwierdzenie, że „tak bywa”, a nic że „tak jest".

12.2.1. Badania biograficzne

W studium przypadku można wyróżnić dwie jego odmiany, mające trwałe miejsce w literaturze: badania monograficzne i biograficzne. Różnicuje je przedmiot badania. Jak można zauważyć, na gruncie metod jakościowych, studium przypadku zawiera w sobie monografię pedagogiczną, ponieważ przedmiotem badania w studium przypadku mogą być zarówno jednostki i grupy ludzkie, jak i inne obiekty; instytucje, organizacje itp., a termin „monografia" jest używany zgodnie z jego właściwym znaczeniem¹³. Badania biograficzne natomiast związane są ze szczególnymi jednostkami, których historia życia jest na tyle znacząca, że możemy dzięki niej dowiedzieć się czegoś ważnego o człowieku i o świecie w jakim żyje bądź żył. Ponieważ w literaturze dotyczącej badań jakościowych, biografia zajmuje znaczącą pozycję, przedstawię ją nieco obszerniej.

“ L.M. Smith, Uroadcning ihc bose of qualitative case snuły methods i'i educalion, „Sludics In Qualitativc Mcthodology" 1988, Vol I.

J. Plalt, What ran casc studies do?, „Studics in Qualitativc Mcthodology 1988.

vol. 1.

” O relacjach pomiędzy tymi dwoma kategoriami pisze B. Turlejska. Monografio pedagogiczna i studium przypadku, (w:) Orientacje w metodologii, op. cit.

Listwie, o człowieku jest zbudowana niejako z dwóch warstw, jedną jest warstwa faktograficzna drug, zas stanowi indywidualny , symboliczny wymiar jej odczytań. Badania biograficzne usytuowane w metodologii sejentystycznej koncentrują się wyłącznie na pierwszej warstwie, zaś w podejściu jakościowym przyjmuje się. że obydwie te warstwy przenikają sie wzajemnie, dopiero poznanie ich obydwu daje pełniejszy obraz człowieka i świata w którym przyszło mu żyć.

istota badań biograficznych optera si₉ „_a założeniu, iż nic istnieje obiektywnym, żaden przodmtotowy wymiar rzcczywistoici Z. Ocznej- Wiedza o społeczeństw,c jest zawsze wiedz, ,.czyja<-. a sa Xc SU rzeczywistość, społecznej, które moZenty poznać jedynie przez azanie ich osobistego wymtarn. Można by zatoZyć. żc wiedza o spole-czeństwie. o człowieku jest zbudowana niejako z dwóch warstw: jedna jest warstwa faktograficzna drug, zas stanowi indywidualny , symboliczny „miar jej odczytań. Badania biograficzne usytuowane w metodologii ^.„r.^mukoncentmiasie w yłącznie na ni,......

0 ile biografie, stanowiące dający się udokumentować zbiór „faktów" o człowieku, nie budziły w metodologii ilościowej kontrowersji, o tyle autobiografie traktowano jako jednostkowe, skażone piętnem subiektywizmu relacje, nie poddające się weryfikacji, a więc wątpliwe. Odrzucane były jako mało wiarygodne źródła informacji. Autobiografii przypisywano raczej wartości literackie niż poznawcze. Co prawda już na początku naszego stulecia F. Znaniecki odkrył autobiografię jako cenne źródło informacji", jednak wiele lat upłynęło nim autobiografia zaczęła być traktowana jako ważne dla badacza źródło wiedzy o świecie. Autor ten uważał, że rzeczywistość jest zawsze „czyjaś”, a więc jej opis zawarty w autobiografii jest prezentacją jakiegoś fragmentu rzeczywistości, a rzeczywistość społeczna „jest właśnie częściowo uporządkowaną syntezą wielu żyć osobistych”¹⁵.

Przyjmując za punkt wyjścia interakcjonizm symboliczny można założyć, że autobiografia stanowi „wytwór interpretującej, rozumiejącej, wyrażonej i utrwalonej w symbolach działalności indywidualnego podmiotu. W konsekwencji jest ona przekazem nieuchronnie i niezbywalnie subiektywnym; jej istnienie jest zależne od jednostkowej świadomości, że autobiografia istnieje o tyle. o ile ktoś ją opowiada. Jest zjawiskiem

“ F. Znaniecki co prawda wykorzystał opowieści lud/kic (listy) jako ważne źródło 'nformacji w swoich badaniach, jednak jego naśladowców było niewielu Por. Z. Dut-°^ski. rionan /Moniecki jako twórca metody autobiograficznej w socjologa. |w:J t o-świecki i jego rola w socjologii, red. A. Kwilccki. Poznań 1975.

" F Znaniecki, Przedmowa do: J. Chałasiński. Młode pokolenie chłopów, Procesy i zawodnienia kształtowania się warstwy chłopskiej w Polsce, tom 1. Warszawa 19S4.