PICT6163

jego właściwa analiza. Sprowadza się ona do grupowania w _2esi> dobnych znaczeń, nadawanych danemu zjawisku. Jest to możliwe i ^ dogłębnemu zrozumieniu tego, co zostało powiedziane.

Pierwszym krokiem w analizie zebranych materiałów jest konch cja, czyli wyławianie z wypowiedzi najważniejszych stwierdzeń on^ cych dane pojęcie lub zjawisko. Kolejnym krokiem jest wyodrębnij podobnych i odrębnych zakresów rozumienia i doświadczania _z;_a^e,^niC przez badanych. Zidentyfikowanie podobnych zakresów znaczeń n₀u, na odkryciu, jakie wyrażenia (dwa lub więcej) odzwierciedlają tę _s j treść (oznacza to. że zastosowana została inna niż u pozostałych nazwa dla opisu tej samej rzeczy - czyli identyfikowane jest użycie różnych nazw dla tych samych rzeczy). Zjawisko to nosi nazwę synónimip. Trzeba pry tym zwrócić uwagę, że możemy mieć do czynienia z różnymi synonimami. np. są synonimy terytorialne (co oznacza, że w różnych regionach kraju używa się różnych nazw na określenie tych samych rzeczy); synonimy emocjonalne (inne zabarwienie emocjonalne towarzyszy poszczególnym nazwom - np. zgred i rodzic); synonimy stylistyczne (związane są ze stylem językowym, jakim posługuje się mówiący, np. buda i szkoła); synonimy chronologiczne (związane są z czasem ich stosowania, np. w przeszłości używano nazwy ..kajet”, współcześnie „zeszyt”).

Kolejnym krokiem analizy zebranych materiałów jest zidentyfikowanie odrębnych zakresów znaczeń, które polega na ustaleniu, że dwa takie same wyrażenia odzwierciedlają dwa różne znaczenia (tj. zastosowano tę samą nazwę dla odzwierciedlenia różnych treści czyli pod tą samą nazwą kryją się różne znaczenia). Zjawisko takie nazywane jest homonimią. a słowa, które pod tą samą nazwą kryją różne znaczenia nazywane sąho-mografami.

Przestrzeń znaczeniową tworzy całość rozumienia, składają się na nią znaczenia, jakie pojęciu nadali wszyscy badani. Przykładowo pojęciu „obowiązek” nadali następujące znaczenia; wypełnianie podjętych zadań, przymus szkolny, zobowiązania wobec innych, itp.

Pomocne w grupowaniu danych może być analizowanie zebranych wypowiedzi w dwóch kontekstach. Pierwszy stanowi przestrzeń znaczę-

^J Terminy synonimii i homonimii wyjaśnione /.ostały w oparciu o: A. S/.ulc. h • ręczny słownik językoznawstwa stosowanego. Warszawa 1984: J. Malczewski. Sto**¹ terminów nauki o języku. Warszawa 1983.

_nioWą. którń tworzą wszystkie wymiotowane przez bada„vch rozumie-danego zjaw.ska. pojęc.a - czyi, ,o, co wszyscy powiedzie! o TL

S °™^S' T    " ^ca,ok«^l;>» wypowiedzi (okre-

t co jeóoa osoba powiedział, o różnych rzeczach). Ten podwójny

lateks, rozumienia danego zjawiska (odniesienie jednostkowe i grupek °) stanowi hermeneutyczny element analizy fenomenograficznej. w Z Z ,0 CO jednostkowe odnoś, s.ę do całości rozumień. W ,en sposób rozwija się zbiór „kategorii opisu znaczenia”, które są konstruowane i Jumiane jako element ludzkiego doświadczenia. Uporządkowany zbiór kategorii opisu znaczeń stanowi „przestrzeń wynikową" badania.

Analiza wyników powinna iść kilkoma torami, każdy kolejny krok jest współzależny (uwarunkowany) krokami poprzedzającymi go i następującymi po nim. „Kategorie opisu” i „przestrzeń wynikowa” są głównymi kategoriami fenomenograficznych studiów. Analiza zebranych materiałów w fenomenografii jest traktowana jako proces poznawczy, bo poszukiwanie różnych sposobów nadawania znaczeń jest odkrywaniem nowej wiedzy.

12.4. Badanie w działaniu

Badanie w działaniu to studia nad społeczną sytuacją, w której znajduje się badacz, z zamiarem ulepszenia jej, czyli udoskonalenia jakości swego działania w trakcie jego trwania. Badanie to jest systematycznym zbieraniem informacji o zjawiskach wywołujących jakieś zmiany, przy czym badacz jest inspiratorem i aktywnym uczestnikiem wydarzeń²*. Badania w działaniu prowadzi się wówczas, gdy się dostrzega możliwość zmiany na lepsze jakiejś sytuacji, przygotowuje się wówczas projekt jej udoskonalenia, wprowadza się go w życie i obserwuje co z tego wszystkiego wynikło. Czy projekt udoskonalenia istniejącej sytuacji przyniósł oczekiwane rezultaty, czy też nie. Jeżeli nie. można stworzyć kolejny, korygujący dostrzeżone niedoskonałości poprzedniego i wówczas ponownie wprowa-dzić go w życic.

Specyficzną cechą badań w działaniu*' jest to. iż badacz nie tylko jest

R.C. Bogdan. S. Knopp Biklcn. Qualitatiw research. op. cit. ^{s 0} badaniach przez działanie w literaturze polskiej najszerzej pisze B. Smo in> a-•Thciss, Badaniu przez działanie w pedagogice społecznej 1" :) Badanu i Piwonii, metod organizowania środowiska wychowawczego. Warszawa 19SS. I mwer-