PICT6175

330

/. ekspertami, ponieważ dzięki temu ma szansę poznać bardziej różn loilne opinie na określony temat, przez co poważnie wzbogacić su wiedzę o badanym zjawisku.    ^0J‘^{1 2}

“• Wywiad autobiograficzno-narracyjny, stosowany jest wówczas o i badacz chce uchwycić proces rozwoju, kształtowania się jednostek genezę zjawisk. Efektem tego typu wywiadu jest pewna historia życia bądź jego fragmenty. Zebrane w ten sposób dane są usytuowane w _Cza-sie. Czas jest ważnym elementem narracji, ponieważ pozwala badaczowi zarejestrować zachodzące zmiany, bądź ich brak. Ustne opowiadanie własnych losów skłania ludzi do refleksji nad przeszłością, która dokonuje się w kontekście ich wszystkich dotychczasowych doświadczeń. Nie jest to więc proste wspomnienie, ale raczej nadawanie znaczeń własnej przeszłości²⁵, ponieważ opowiadanie jest skonstruowane na bazie retrospektywnej interpretacji działania. Ten rodzaj wywiadu eliminuje wszelkie teoretyczne założenia badacza dotyczące zakresu tematycznego, który ma być objęty wywiadem.

W wywiadzie narracyjnym można wyróżnić sześć faz jego przebiegu. Rozpoczyna się on od fazy objaśnień, w której badacz informuje rozmówcę o istocie i funkcjach wywiadu narracyjnego, niekiedy potrzebne jest wyjaśnienie, jak rozumie on „opowiadanie” lub ..historię życia”.

Drugą fazę stanowi wprowadzenie. Ma ono postać „pytania opowiadającego”. to znaczy zadaje się pytanie, które powinno być krótką historią, uświadamiającą badanemu ważność jego opowieści, a także ma stanowić dla niego zachętę do opowiadania.

Fazę najważniejszą stanowi główne opowiadanie (rekonstrukcja przebiegu życia, lub wypowiedź dotycząca sformułowanego pytania). W fazie tej badacz nie włącza się do rozmowy, jedynie słucha, ewentualnie formułuje pytania, zdania, zachęcające rozmówcę do snucia dalszej opowieści (np. proszę o tym opowiedzieć, proszę to wyjaśnić, itp.). Generalnie odpowiadający sam konstruuje strukturę swojej wypowiedzi. W trakcie tej fazy możliwa jest także pewna aktywność badacza, a więc: a) formułowanie pytań wewnętrznych²⁰, czyli dotyczących bezpośrednio opowieści, odnoszących się do któregoś z poruszonych w rozmowie

wydały się interesujące. Zazwyczaj pytania formułowa-^k“ Sposób, aby inspirowały dalszą narrację, uesą ^ta _{nie p}y_lań zewnętrznych, to znaczy takich, które dotyczą za-font»^ulo%va" .^ruszanych przez badanego. Są to pytania o nowe wątki. ^ⁿ'^en "powiadający nie umieścił w toku swojej narracji, a które na-Jjó?y^ch ° badaczowi podczas słuchania wywodu.

^S'^ j_alą fazę można nazwać tazą uzupełniania i bilansowania o'teeo- ^co zostało powiedziane, ponieważ jest w niej miejsce ^nierfeh problemów, które nasunęły się badaczowi, a tak-^:'"'^jaiiwośc nawiązania dialogu z badanym.

t¹⁰⁰² -a ^a wywiadu narracyjnego przyjmuje niekiedy samodzielną ^nazywaną wywiadem w oparciu o dyspozycje²⁷. Wyróżnia się w nim , i» _części:

•    Obowiązkową, w której podobne pytania zadawane są wszystkim bada-_vm aby z odpowiedzi na nie można było utworzyć ..mapę kontekstowa"³ każdego z wywiadów (np. czy jest pan zadowolony ze swojego życia?; czego najbardziej pani w życiu brakowało, itp.).

2 Dowolną, w której zadaje się pytania dotyczące zagadnień, które poja-

*    wiły się podczas rozmowy, a które badacz chciałby poszerzyć, lub takie, które są ważne dla zrozumienia specyfiki konkretnego przypadku. Jeszcze inną odmianą wywiadu narracyjnego jest wywiad z zastosowaniem fotografii²⁹, szczególnie przydatny w badaniu dzieci (na co wskazują ątowani autorzy), ale z powadzeniem może być także stosowany w badaniu dorosłych. Fotografia może stanowić w tym przypadku zachętę do uzewnętrzniania świata przeżywanego; uzupełnienie lub potwierdzenie tego, co już wcześniej zostało pow iedziane lub inspirację do w spomnień.

Wywiad jako metoda zbierania materiałów jest także stosowany w babach etnograficznych, fenomenograficznych. w badaniu przez działa-^r’ritp. Jest wówczas jedną z wielu metod gromadzenia danych. Jego prze-^ jest wówczas nieco inny, ponieważ nie stanowi podstaw owej metody brania informacji, a pełni jedynie funkcję uzupełniającą wobec metody

1

¹⁵ D. Lawrcnson, Orał history: neltherfish norfowl, „Siudics in Qualitntive Mcthoclo logy". 1994, Vol. 4.

2

G. Jacob. Wywitul narracyjny, op. cit.

3

j |

' kⁿ^pp, W. Lippitz, „Moje nieczyste sumienie jest super wrażliwe", (w:] Jako-^ ^ orientacje, op. cit.

^miP tekstowych piszę we fragmencie dotyczącym opracowywania Knopp, w. Lippiiz, o_P. cit.