DSCN1743

Korporatywizm 91

dzięki temu możemy przekonać się, czy socjologię współczesną stać na sformułowanie jednej i jednolitej teorii ogólnej. Odpowiedź wydaje się być negatywna. (M.P.) Literatura:

Paisons T„ 1968, The Slmcture of Socia/

Action. vol. 2. Free Press. New York.

Szacki J.. 1983. Historia myśli socjologicznej,

PWN, Warszawa.

Konwersja, zob. deprywacja, habitus, instytucja totalna, rewiwalizm.

Korporatywizm (ang. corporatism), forma organizacji życia zbiorowego, w której zasadnicze decyzje ekonomiczne, polityczne lub społeczne podejmowane są w wyniku negocjacji między państwem (lub jego agendami) a różnymi grupami interesów. Alan Cawson [1995, s. 177] korporatywizm określa jako „szczególny proces społeczno--polityczny, w którym organizacje reprezentujące monopolistyczne interesy funkcjonalne wdają się z agendami państwowymi w polityczną wymianę przynoszącą efekt w postaci, z jednej strony, pewnych decyzji politycznych i, z drugiej strony, nadania owym organizacjom dwoistej roli: reprezentantów interesów i realizatorów uzgodnionej polityki”.

W modelu korporatywistycznym obecne są dwa zasadnicze elementy: kształtowanie polityki w sferze spraw publicznych (interwencjonizm) oraz zapośredniczenie interesów. Jednostka ma wpływ na bieg spraw publicznych jedynie za pośrednictwem ugrupował reprezentujących interesy poszczególnych branż, sektorów itp. Z tego względu korporatywizm bywa niekiedy przeciwstawiany tradycyjnemu modelowi liberalnej demokracji, w której decyzje polityczne podejmowane są przez rząd wyłoniony w wyniku demokratycznych wyborów. Decyzje podejmowane w państwie korporacyjnym, wypracowywane w wyniku negocjacji i przetargów, przeciwstawia się ponadto niekiedy modelowi, w którym decyzje podejmowane są za pośrednictwem rynku - wielka liczba

indywidualnych wyborów prowadzi do przekształceń systemowych (globalnych).

Charakteiystyczną cechą korporatywi-zmu na poziomie makrospołecznym jest „trójczłonowość”, tj. przetarg między państwem a organizacjami pracobiorców (związki zawodowe) i pracodawców. Innymi organizacjami, oprócz związków zawodowych oraz związków pracodawców, usiłującymi wywierać wpływ na realizowaną politykę są polityczne grupy nacisku, lobby, korporacje przemysłowe, a także różnego typu stowarzyszenia. W zależności od typu grup interesów wyodrębnić można makrokorpo-ratywizm, odnoszący się do sterowania całym systemem społecznym, mezokorporaty-wizm. odnoszący się do sterowania jakąś jego częścią (np. gałęziami), a także mikro-korporatywizm, w którym dochodzi do bezpośrednich negocjacji między agendami państwowymi a przedsiębiorstwami (zob. [A. Cawson 1995]).

Jadwiga Staniszkis [1994, s. 267] wskazuje, że w Polsce wyłania się obecnie państwo korporacyjne. Autorka określa je jako „aparat wykonawczy, przechwytujący funkcje decyzyjne i inicjatywę legislacyjną". Równocześnie podkreśla, że „rzeczywistym centrum władzy stał się aparat wykonawczy (a szczególnie pewne jego segmenty, np. Ministerstwo Finansów, czy instytucje — jak Narodowy Bank Polski). Parlament zaś i partie polityczne wydają się być fasadą, a raczej — teatrem, funkcjonującym jakby obok najistotniejszych dla przyszłości procesów decyzyjnych" [ibidem. s. 266], (A.S.)

Zob. konflikt społeczny, porządek społeczny, technokracja, władza.

Literaturo:

Cawson A., 1995, Wprowadzenie. Wielość kor-poratywizmów: o konieczności mediatyzacji interesów na szczeblu pośrednim [w:] Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki, pod. red. J. Szczupa-czyńskicgo, Wyd. Nauk. Scholar. Warszawa. Morawski W., 1995, Kor/toraiywizm wyłanianie si( nowych stosunków przemysłowych w Polsce. Mechanizmy kontekstowe [w:J Negocja-