PICT6431

rym manipulujemy wpływ,i na drugie zjawisko, które zmienia sic

tunl,........ /........ i ...    ..........:___l..:....... ;    ......... ‘ V POU

Przyczyna Zmienna nic/alc/na Warunek poprzedzający

►    Skutek

►    Zmienna /x.|_c>_na .

Na\tę|>M«₀

k v_______

Pomimo Ze eksperyjneni różni się od obserwacji, to bez obserwacji nic j eksperymentu. Wskazując na różnice między obserwacją a eksperymcui^ można powiedzieć, że obserwacja stwarza możliwości wstępnego poznania da. nego zjawiska i formułowania na tej podstawie hipotez odnoszących się do ob. serwowanych zjawisk Natomiast eksperyment umożliwia zwcrylikowanie sfor. mułowanych w wyniku obserwacji hipotez bksperyment ma przewagę nad ob. scrwacją ponieważ:

jest badaniem świadomie zaplanowanym i celowo wywołanym przez bada-cza, co wpływa na opis i jakość obserwowanych zjawisk; umożliwia wywołanie danego zjawiska w dowolnym czasie;

- stwarza możliwość wielokrotnego powtarzania i wywołania danego procesu czy czynności, przez co można je wszechstronniej poznać i opisać; stwarza możliwość rejestrowania wszelkich zmian, a tym samym dokonania pomiaru zjawisk czy procesów podlegających eksperymentowi; umożliwia ujednolicenie warunków w jakich jest przeprowadzany oraz ich zmianę, co pozwala zaobserwować zmiany, jakie pod wpływem tych warunków zachodzą.

Wg W. Zaczyńskiego „eksperyment jest metodą naukowego badania wycinka rzeczywistości, polegającą na wywołaniu lub tylko zmienianiu przebiegu badanych procesów, prz.cz wprowadzenie do nich jakiegoś nowego czynnika i obserwowaniu zmian powstałych pod jego wpływem” [196S, s. 83]. T. Tomaszewski natomiast uważa, z.e „eksperyment jest metodą polegającą na badaniu zjawisk wywołanych pr/.ez badającego w kontrolowanych przez niego warunkach w celu icłi poznania” [1963. s. 27). W takim znaczeniu pojmuje eksperyment A. Sułek pisząc: ..Eksperyment to powtarzalny zabieg polegający na planowej zmianie przez badacza jednych czynników w badanej sytuacji, przy równoczesnej kontroli innych czynników, podjęty w celu uzyskania w drodze obserwacji odpowiedzi na pytanie o skutki tej zmiany" 11979. s. 15],

sy towarzyszące procesowi kształcenia i wychowania. Iłiorąc pod uwagę pr^/rtl‘

Eksperymenty znajdują szerokie zastosowanie w badaniach naukowych. Przedmiotem ich badań w fizyce czy chemii są zjawiska martwe, natomiast w badaniach pedagogicznych są nimi najczęściej ludzie, w tym głównie dzieci, uczniowie, wychowankowie, nauczyciele i inne osoby, oraz zjawiska czy proce-

, Mdań. vaotm eksperyment podąclii na: laboratoryjny , namtUny Pmku,-

SmetJ naięJzy J^{csl r}«'“J eksperymentalnej <£p,ryn,.-. laboratoryjny przeprowad/ttny _{jcM w n]mKin}.

, „ w laboratorium. W eksperymencie laboratoryjnym batlaey

U* *■**. ^okreiK’.^{nc CCCh}>' ^na,ural«' tóc podlegaj, przez baS '' aoa mlt. Sztuczność sytuacji powoduje, ze mc wszystkie zjawia czy^L P™“ ^btóKf ^Wy*°^lane * ^wamnkach nienaturalnynh. w szystkim Zjaw.sk psychteznych zmysłowych czy stanów emocji .clfludzi lub ich cech osobowych. Z tych względów zakres stosowania ckspe-^y ntu laboratoryjnego w badaniach oświatowych jest niewielki.

⁰    Eksperyment naturalny (pedagogiczny) jest pozbawiony niektórych cech .unerymentu laboratoryjnego Podczas jego przeprowadzania, oddziaływaniu ScanjA warunki, w jakich odbywa się proces wychowania. Samo zaś zacho-\lic c/y działalność osób poddanych eksperymentowi, przebiega w natural-* środowisku, tj. z uwzględnieniem autentycznego przebiegu procesu na-ućzania i wychowania. / tego względu, osoby biorące udział w eksperymencie, nic zdają sobie najczęściej sprawy, ze są obiektem badań eksperymentalnych. Dzięki temu. ich zachowanie podczas eksperymentu, nie różni się od ich *nor-malncgo zachowania. Można powiedzieć, że eksperyment pedagogiczny jest sposobem badania zjawisk związanych z nauczaniem i wychowaniem, wywoła-nvch specjalnie przez badacza w kontrolowanych przez niego warunkach. Jest metodą polegającą na podjęciu takich działań, które umożliwiają wykrycie zależności przyczynowo-skutkowych pomiędzy czynnikami wpływającymi na dane zjawisko, czyli zmiennymi niezależnymi ,jC\ a będące ich skutkiem następstwa, czyli zmiennymi zależnymi Eksperyment pedagogiczny jest metodą badania określonego wycinka rzeczywistości edukacyjnej, polegającej na wy wołaniu lub zmienianiu przebiegu zjawisk bądź procesów poprzez uprowadzenie do nich czynnika eksperymentalnego i obserwowaniu zmian pod jego w pływ em zachodzących.

W badaniach oświatowych, rzadko wykorzystuje się eksperyment, ponieważ procedury eksperymentu i samo jego przeprowadzenie, jest trudne a niekiedy

1    niemożliwe do zastosowania. Czynnikami ograniczającymi przeprow adzenie eksperymentów pedagogicznych, jest przede wszystkim osobliwość zjawisk pedagogicznych, wyrażająca sic w ciągłej zmienności zjawisk związanych z zachowaniem dzieci i młodzieży, złożoności procesów dydaktycznych i wychowawczych. wielości czynników wpływających na procesy edukacyjne, ich wielostronne powiązania, itp. Do innych przyczyn zaliczyć należy ich uciążliwość, czasochłonność oraz możliwość zastąpienia niektórych badań eksperymentalnych innymi metodami.

Wprawdzie warunki, w jakich przeprowadza się eksperyment pedagogiczny określone przez badacza, to jednak możliwości manipulowania zmiennymi są zazwyczaj bardziej ograniczone niż w eksperymencie laboratoryjnym. Nie nioz-

177