page0062

52

Wrażenie jest zjawiskiem, które wytwarza się i którego doświadczamy, gdy bodziec jakiś podziała na jeden z naszych narządów zmysłowych. Zjawiska to składa się zatem z dwóch części : z akcyi dokonanej na zewnątrz przez jakieś ciało na naszej substancyi nerwowej, następnie z faktu odczucia tej akcyi. To odczucie, ten stan świadomości konieczny jest by stanowić wrażenie ; gdy go niema, lepiej dać inne miano zjawisku i nie popadać w omyłkę mieszania faktów różnorodnych. Fizyologom można tu zarzucić kilka błędów terminologicznych; użyli oni słowa »wrażliwość« bez dostatecznego krytycyzmu, wrażliwość, zdolność odczuwania, jak i wrażenie samo wymaga świadomości. Niesłusznie zatem w fizyologii mówi się o wrażliwości tkanek i narządów, które, jak tkanki roślinne, lub jak u zwierząt narządy życia roślinnego, nic nie czują, właściwie mówiąc, lecz szyb-kiemi lub powolnemi ruchami reagują na pobudzenia, którym się ich poddaje; reagowanie na pobudzanie przez ruch lub jakąkolwiek modyfikacyą nie stanowi jeszcze wrażenia, roztropniej jest zatem te podrażnienia i nieodczute reagowania określić mianem pobudliwości.

Najważniejszych przykładów odczucia dostarcza badanie człowieka, a przykłady te zapożyczone są z chwili postrzegania przedmiotów zewnętrznych. Przedmiot działa na nas, i działanie to odczuwamy; ale w takich razach fakt odczucia mieści małą jedynie cząstkę zdarzenia. Odpowiada, przez określenie, chwilowemu działaniu przedmiotu. Liczne

http://rcin.org.pl