Krytyczna prędkość kątowo
Krytyczna prędkość kątowo
a krytyczna prędkość obrotowa
Wal powinien być tak zaprojektowany, aby znamionowa prędkość obrotow, była co najmniej o 15% mniejsza (w przypadku wału giętkiego większa) od krytycznej. Jeżeli okaże się, że warunek ten nic jest spełniony, należy zmienić sztywność wału. Można to osiągnąć przede wszystkim przez zmianę jego średnicy.
W celu umożliwienia ruchu obrotowego elementów maszyn konieczne je*t utrzymanie stałego położenia osi obrotu. Stałoii położenia osi rozumie się jako ttałość względem nieruchomej podstawy, czasem względem innych ruchomych elementów.
Utrzymanie stałego położenia osi obrotu zapewniają łożyska. Elementy wirujące osadzone są na walach lub osiach, a te z kolei osadzone są w łożyskach. Utrzymanie stałości położenia wymaga co najmniej dwóch łożysk. Łożyska wywierają na wał reakcje przeciwstawiające się siłom pochodzącym od masy elementów osadzonych aa wale, od elementów współpracujących z elementami osadzonymi na wale oraz silom wynikającym z mewy ważenia.
Siły obciążające dane łożysko nazywamy obciążeniem łożyska. Obciążenie może mieć składowe w kierunku osi wału i w kierunku poprzecznym. Łożyska przy* stosowane do przenoszenia przede wszystkim obciążeń poprzecznych nazywamy błyskami poprzecznymi. Łożyska przystosowane przede wszystkim do przenoszenia obciążeń osiowych nazywamy łożyskami wzdłużnymi lub osiowymi. Funkcje przenoszenia obciążeń poprzecznych i wzdłużnych mogą być rozdzielone na kilka łożysk, i których jedne przenoszą obciążenie wzdłużne a inne poprzeczne. Mogą byc tez stosowane łożyska przystosowane jednocześnie do przenoszenia obciążeń wzdłużnych i poprzecznych.
Jeżeli głównym obciążeniem układu jest obciążenie poprzeczne, to i tak należy przewidzieć uniemożliwienie ruchu w kierunku wzdłużnym w celu przeniesienia przypadkowych obciążeń osiowych. Podobnie przy głównym obciążeniu wzdłużnym nie można obyć się bez łożysk poprzecznych koniecznych dla zapewnienia stałości osi obrotu.
Ruch względny czopa i łożyska może być realizowany tak, że powierzchnia czopa ślizga się po obejmującej ją powierzchni. Element obejmujący czop nazywa się w tyra przypadku panwią lub panewką. Łożyska tego typu nazywamy łożyskami illzgowymi. Inne możliwe rozwiązanie polega na realizacji ruchu względnego za pośrednictwem elementów toczących się po powierzchni zewnętrznej czopa i powie-rcchni wewnętrznej odpowiedniego elementu łożyska. Takie łożyska nazywamy loiyskami (ocznymi.
Przy wyborze rodzaju łożyskowaniu należy podjąć decyzję o zastosowaniu łożysk ślizgowych lub łożysk tocznych. W pewnych przypadkach korzystniejsze jest Holowanie łożysk ślizgowych, w innych przypadkach korzystniejsze jest zaslosowa-