W strukturach Unii Europejskiej ochroną praw człowieka zajmują się przede wszystkim Parlament Europejski, Trybunał Sprawiedliwości oraz Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich.
• Kompetencje tych instytucji odnoszą się do sytuacji, gdy instytucja lub organ wspólnotowy dopuściły się naruszenia praw człowieka. Punktem odniesienia są podstawowe prawa Unii, które obejmują także prawa człowieka. Traktat z Maastricht wprost stwierdza, że „Unia respektuje podstawowe prawa zagwarantowane w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności". Znalazło to potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości, który często odwołuje się do postanowień tej Konwencji, służąc w ten sposób ochronie praw człowieka. Odwołuje się też do gwarancji zawartych w traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską (np. odnośnie do zakazu dyskryminacji), a w zakresie polityki społecznej uwzględnia prawa zapisane w Europejskiej Karcie Socjalnej i we Wspólnotowej Karcie Podstawowych Praw Socjalnych Pracowników.