14913 img061 (22)

488 Część II: Efektywność ochrony praw człowieka w systemie Unii Europejskiej

Europejski Trybunał Sprawiedliwości pełni doniosłą rolę w zakresie ochrony praw człowieka. W związku z powyższymi jego zadaniami i kompetencjami trzeba stwierdzić, ze Trybunał wydaje opinie doradcze i orzeka we wnoszonych sprawach. Jurysdykcja Trybunału ma charakter obligatoryjny i fakultatywny. Obligatoryjny przejawia się w sporach państw co do wykładni traktatów, natomiast fakultatywny w pozostałych, np. wykładnia prawa i orzeczenia prejudycjalne. W zakresie funkcji jurysdykcyjnej Trybunał rozpatruje skargi o niewywiązywanie się państw z obowiązków traktatowych; o unieważnienie aktu prawnego; o zaniechanie wydania aktu lub decyzji; o odszkodowanie oraz wydaje orzeczenia prejudycjalne.

Prawo do wszczęcia postępowania w sprawie niewywiązywania się państw z obowiązków traktatowych, ma Komisja. Zwraca ona uwagę państwu naruszającemu określone prawo człowieka i wyznacza termin wyjaśnienia lub skorygowania działań. W przypadku niezadowalających rezultatów działań państwa członkowskiego Komisja wydaje umotywowaną opinię. Jeśli państwo nie zastosuje się do takiej opinii, Komisja wnosi skargę do Trybunału. W toku rozpoznania Trybunał stwierdza, czy nastąpiło zarzucane naruszenie. Wówczas wydaje wyrok deklaratoryjny. Natomiast jeśli Komisja stwierdzi, że po takim wyroku państwo członkowskie nadal nie zaprzestaje naruszeń praw człowieka lub nie usunie skutków naruszenia, zwraca się z wnioskiem o ukaranie państwa środkami finansowymi.

W sprawach związanych z unieważnieniem aktu prawnego Unii mogą wystąpić Rada lub Komisja, a także poszczególne jednostki, jeśli dotyczy to bezpośrednio ich praw. Główną przesłanką uchylenia aktu jest naruszenie normy kompetencyjnej lub procedury, jak również naruszenie normy prawa materialnego oraz nadużycie władzy. Wówczas, na skutek rozpatrzenia skargi, Trybunał orzeka o nieważności aktu i o obowiązkach ustawodawcy krajowego. Może również anulować część skutków takich aktów. Jest to znakomita droga dla jednostki w zakresie.obrony swoich praw.

Skarga o zaniechanie wydania aktu jest środkiem prawnym, z którym mogą wystąpić instytucje główne Unii oraz osoby fizyczne i prawne. Procedura pozwała na stwierdzenie zaniechania i wzywa do wydania aktu. Po upływie 2 miesięcy bezczynności kompetentnej instytucji może wnieść skargę do Trybunału.

Skarga o odszkodowanie dotyczy uszczerbku doznanego wskutek działania instytucji i funkcjonariuszy Wspólnot. Osoba fizyczna i prawna może