s 20 21 2

Gęsi /.• wody, kaczki za woda,

'Trzebił |c zagonić, ho sic pobodą,

Ja ci buzi dam, ty mi huzi dasz,

Ja cię nie wydam, ty mnie nic wydasz!

Cóż ma wspólnego czerwone jabłuszko z miłością do chłopca o czarnych oczach, a ges i i kaczki z pocałunkiem? A jednak piosenka tworzy uroczy całość, pclnq młodości, życia i swoistej logiki. Zaśpiewajmy te piosenkę dziecku będzie zachwycone. Składa się bowiem ona / wyraźnych obrazów i jeśli nawet dziecko wszystkiego nic /rozumie, to wyodrębni z tej mgławicy jakieś czerwone jabłuszko i czyjeś czarno oczy, jakieś gęsi I kaczki a na zakończenie ono z mama dadzą sobie buzi.

Większość utworów, przeznaczonych dla dzieci, również będzie dla najmłodszych czytelników przynajmniej częściowo niezrozumiała. Często czytanie zastąpimy opowiadaniem treści obrazków, które wzbudziły zainteresowanie dzieci, lecz oprócz tego nie zaprzestaniemy poszukiwania utworów specjalnie łatwych, krótkich, dostosowanych do poziomu umysłowego małego dziecka, gdyż będy one miały szczególne znaczenie dla Jego rozwoju.

W poezji dla dzieci znajdziemy dwa typy utworów dostosowanych do umysłowości najmłodszych czytelników. Obydwa maj.) źródła w wiecznie żywej i świeżej twórczości ludowej. Przez, setki lat drogi) naturalnej selekcji wyodrębniły się tc utwory, które naprawdę odpowiadaj.) dzieciom.

Jedne z tych Utworów sy jak myśl dziecka zmienne w swej treści, skladajycc się z luźnych, czasem nie zwlyznnych ze soby obrazów, a wartość Ich polega lin tym, żc Inidzy w umyśle dziecka zarysy konkretnych sytuacji i przedmiotów, pobudzają podobnie jak przytoczona wyżej piosenka w pełen wdzięku sposób grę wyobraźni i uczuć.

Wiele utworów tego typu znajdujemy np. w takich pięknych książkach, jak /.loty gołąb i Do bola, opracowanych przez Piotra Denka i Marię Kami, a opartych na czeskich i polskich motywach ludowych.

Siedzi panna w sieci, oczyskami świeci.

Oto cały wierszyk. A towarzyszy mu dwa rysunki: żaba nad sadzawką i lalka w hamaku obydwie z wielkimi oczami. Obraz sugestywny i intere* sujycy dla dziecka.

Inny wierszyk mówi:

Mży, mży, deszczyk pada, gdzież, konlczkl, ja pojadę?

Pnj.u,.....y w obce strony

po korali sznur¹17 -rwonych.

„Mży, mży" nic wiadomo, co to jest, ale jak zabawnie brzmi! A jeśli itrowa „w obce strony" nie wywołuje jasnego obrazo w umyśle dziecka, to konkretny i zrozumiały jest dla niego cel: czerwone korale i sani fakt jazdy końmi. Niezrozumiałego tu dla dzieci „sznura" większość małych słuchaczy prawdopodobnie nic zauważy.

Zdarza się, że rodzice uważaj.} wierszyki tego typu za „jakieś bez sensu". Dla dzieci maj} jednak one wiele sensu i dzieci przyjuiuj} je jako coś własnego. zrozumiałego i bliskiego. Te wiersze przemawiaj} tło nieb poprzez obrazy dostosowane do ich sposobu myślenia, pobudzaj} ich wyobraźnię i uczucia. A przy tym unosi się przed nimi nieuchwytne tchnienie poezji.

Drugi rodzaj utworów apeluje nie tyle do wyobraźni i uczuciowości dziecka, ile do jego możliwości intelektualnych, nie tyle cltce się do niego dostosować, ile je czegoś nauczyć. Utwory te odznaczaj} się niezwykła prostot}, przedstawiaj} konkretne, zaczerpnięte / życia i bliskie dziecku sytuacje, operuj} dostępnym dla niego słownictwem.

Nasza pani gospodyni zamiesiła ciasto w skrzyni. Zamiesiła, postawiła, przyszła koza, wywróciła.

Tak brzmi ludowy wierszyk tego typu, a podkreślić trzeba, że wyrazy „zamiesiła" i „skrzynia", trudne dla dzieci miejskich, $} doskonale znane d/iccioin na wsi, dla których wierszyk ten był przeznaczony.

Niektóre utwory naszych pisarzy nawiązuj} do tego typu wierszyków ludowych, l ak jest na przykład w ksi}żcc Kwiatki Mat^orzatki Kownackiej, gdzie możemy znaleźć król kio i niezwykle proste wiersze.

To pies Małgorzat ki, biały w żółte łatki. Nazywa się Puszek i ma gruby brzuszek.

W każdym z zawartych w ksi.jżce wierszyków podany jest opis lub sytuacja, która dziecko może całkowicie zrozumieć. Tu nic ma niedomówień, wvzystko jest jasne, każdy wyraz zrozumiały. Ogarnięcie jednak tego i sko-jar zenie ilustracji z tekstem to zadanie niełatwe, któiego wykonanie daje d/iecku dużo zadowolenia.

Utwory takie mog} wydać się nam nieco prymitywne, mimo to powinniśmy rozumieć ich znaczenie. Dzięki swej konkretności i całkowitej zrozumiałości wierszyki te ułatwiaj} powstawanie jasnych wyobrażeń, tak ważnych przy tworzeniu pojęć, ucz} ścisłości myślenia, operowania wyrazami, których /pikzcnie dziecko dobrze pojmuje, s} więc cciin} porno

» 22 «