s 96 97

wszystkie swojo t>;iśnlc przeznaczał dla dzieci. Dzieci w wirku «• 7 lat nic s.) jeszcze psychicznie przygotowane do lektury baśni Andersena, w każdym razie nic wszystkich.

Wiemy, ze urok baśni Andersena nie polega na akcji, lecz dla młodszych dzieci odpowiednie będ;j właśnie te, w których fabuła jest prosta i ciekawa, a zakończenie szczęśliwe*. Iśrólowaśnic^u, lirzydklc kaczątko, Pięcioro u* jednym siniaku rozszerzają serca dzieci, pogłębiaj.') uczucia, lecz nie przygnębiają. /. lektury tych baśni dziecko wychodzi bogatsze, wrażliwsze, skopane w pięknie i poezji i pełne ufności.

Dla dzieci ośnno-, dziewięcioletnich wybór może nie być tak ograniczony, zawsze jednak trzeba wznjć pud uwagę właściwości Indywidualne i wrażliwość dziecka.

Naprawdę dopiero dzieci starsze nieco, powyżej lat dziewięciu, mogą swobodnie czytać baśnie Andersena. Większa jest odporność uczuciowa tych czytelników, jak również ich zdolność rozumienia ukiylcgo sensu baśni. Lektura baśni Andersena postawi przed nimi problemy, z którymi się trzeba zmierzyć: zagadnienie cierpienia, śmierci, a także problem istotnych wartości w życiu, którymi w baśniach Andersena s.j dobroć i miłość, Pilnzoliczna zaduma Andersena nad światem, artyzm i głębia uczuciowa jego baśni mog-1 silnie przemówić do dzieci.

Ale nawet w stosunku do starszych dzieci trzeba otoczyć tę lekturę specjału.) trosk;),

W wieku 7 9 lat dzieci glęlmko przeżywaj;) dłuższe baśnie i opowieści fantastyczne, wśród których specjalne miejsce zajmuje O krasnoludkach i sierotce Marysi Konopnickiej. Sierotka Marysia, ta baśń literacka wszystkimi korzeniami zrośnięta z naszym folklor cm, epopeja dla dzieci u polskiej przyrodzie i trudzie rolnika dawcy Chleba, rzadko jest przez dzieci czytana samodzielnie nawet wtedy, gdy już dobrze milicją czytać. Wjdywa na to skomplikowana, wielowątkowa budowa utworu oraz. bogate słownictwo. Toteż rodzice powinni stać się pośrednikami między tym arcydziełem polskiej literatury dziecięcej a swymi dziećmi.

Obok Sierotki Marysi maja dzieci wiele pięknych baśni i opowieści fantastycznych, którymi obdarzyli je znakomici pisance. Do znanych nam może */ własnego dzieciństwa takich książek, jak Dziadek do orzechów Hoffmana, PicrŚCich i róia Thaekeraya, Cudowna pndrói Lagerlof, PinOkio Collodiego, przybyło ostatnio Porwanie u* Tiutiurlistanie Żukrowskiegp, godne stan.jć obok swych stawnych poprzedników. S.j to książki, które podobnie jak Sierotka Atarysia rzadko stanowi.) samodzielni) lekturę dziecka, natomiast budź;* zachwyt dzieci przy głośnym czytaniu.

Kshjżki te to utwory wielowarstwowe: im czytelnik dojrzalszy i lepiej przygotowany, tym więcej w nieb dostrzeże. Dzieci będ;j się bawić i wzruszać interesując.) fabułą, dorośli dojrzi) myśl filozoficzną autora, jego spojrzenie satyryczne, oceni;) piękny język, kompozycję dzida łtp. Wspólne czytanie przyniesie Radość jednym 1 drugim.

Wśród wielu pięknych książek specjału;) uwagę trzeba /.wrócić na nowo-baśń angielska.¹) Wychodząc od przeżyć bliskich dzieciom angielscy pisarze wprowadzili do baśni elementy współczesnej rzeczywistości 1 codziennego życia, przekształcając jc i łącząc z fantastyk.), zgodnie z. odczuwaniem

dziecka,

Hyć może, że na powstanie tego typu baśni miał też wpływ rozwój psy chologii dziecka. Nauka ta ukazała dziecko jako Istotę niezmiernie /In/.omj i Interesując!).

Z jednej strony psychoanalitycy odsłonili mroczne głębie jego psychiki, nieuświadomione uczucia, zazdrość o matkę w stosunku do ojca, nawet pragnienie śmierci młodszego rodzeństwa, które po to zjawiło się na świccle, by zdetronizować starszego brata lub siostrę. Ukazali dzieciństwo pełne lęków i głęboko ukrytych pragnień, sprzecznych nieraz z przyjętymi zasadami w pólżycia, a w baśni widzieli sposób jak o tym była mowa odreagowania tych wewnętrznych treści.

/ dmgicj strony psychologia rozwojowa ukazała dziecięctwo jako okres rozkwitu fantazji i samodzielnej twórczości, ukazała swoiste a jakże ciekawe Im my myślenia i tworzenia się pojęć o śwlccie. Odkryto rysunki dziecka pełne nieświadomego artyzmu, ukazano lotność jego wyobraźni przejawiająca »,lv w zabawach fikcyjnych czy magicznych, w tym balansowaniu na pograniczu życia realnego i baśni. W świetle analiz psychologicznych zajaśniała niezwykła giętkość, / jaką dziecko przerzuca się z jednej roli w druga, wciela w postacie ludzkie i zwierzęta, obdarza tyciem zabawki i przedmioty, wierząc, a znia/cm nie wier/qc w realność przeżywanych treści.

Twórcy współczesnej baśni angielskiej zatrzymali się na tym pogodnym obrazie dziecięctwa, sławiącym wdzięk i urok dziecka. Swymi utworami che.) jcszczt hardziej wzbogacić naturalny przebieg rozwoju, wzmóc ufność I .pokój wewnętrzny dziecka, uwolnić je od strachu i smutku przez wprowa d/> nie w atmosferę pogody i humoru. Wychodząc od codziennego życia dzlec l i, jego dziecięcych uczuć i doświadczeń, łijez.q w swych baśniach elementy lil.ejt i realizmu jak w zabawie lub śnie.

Arcydziełem zrozumienia psychiki i potrzeb dziecka sq urocze książki Mllnc'a Chatka Puchatka i Kubuś Puchatek, którymi zachwycają się już plęclo-

i    /e unici nie dzieci. Normalne w ich zabawach ożywianie zabawek i poddawanie się autosugestii, wzmocnione poczuciem humoru autora i jego sub-Iflnoścla uczuciową, wywołuj.) pełnię przeżyć dziecięcych.

Do nieco starszych dzieci z kart kslqżki I¹. I.. Travcrs Agnieszka schodzi niezwykła wychowawczynł-wróżka, prowadzać jc w kraj poetyckich przygód,

ii    Pięcioro dzieci i coś ii Nesbil ukazuje wprawdzie z nieco satyrycznym zacięciem realizację marzeń dzieci o lataniu, bogactwie i wcześniejszej dorosłości.. «

1

Wnikliwa nnnll/ę tych ktityick /n.ijil/lc czytelnik w cytowanej kM;pc« S. Worlnwin tiuli) n lUttaUait I u¹ Zytiu diinko.