Scan 38

rozgałęziony. W pewnych przypadkach w osobniku może występowa* po kilka, kilkanaście, a nawet około stu kulistych rn.ikronukIcu.viw Kształt makronuklcusa lub ich liczba Jest do pewnego stopnia związana z wymiarami orzęsków (ryc. 62). najczęściej gatunki o dużych wymiarach charakteryzuję się bardziej złożoną postacią makronuklcusa lub ich zwiększoną liczbą.

Rozmnażanie *lę orzęsków. Orzęeki rozmnażają się ruj-czę-Acle) przez poprzeczny |>odziat komórki na dwa osobniki potomne (ryc. 63A), z któryćłT przednl jest nazywany proterem, a tylny opistorem W czasie podziału zachodzą złożone procesy. dotyczące regulacji kształtu, orzęsienta oraz aparatu jądrowego.

rodzili Ciliota jest poprzedzony określonym wzrostem komórki i podwojeniem DNA w jądrach Zazwyczaj poprzedni go także połączenie się m .1 k ren ukTcuoi w jtdną .masę, jeżeli był rozproszony. Podział o rzęska rozpoczyna się od mitozy nukronuktc-.ua t za pocętkowani* podziału makronuklcusa. Prawie równocześnie pojawia się zawiązek nowej gęby Dalszy pedzini komórki polega na przerwaniu się ktnet oraz wytworzeniu bruzdy podziałowej między proterem i opi.itorrm Unia podziału orzęs-ków przebiega prostopadle do kmet. mniej więcej w połow-.e ich długości, dlatego tel początkowo bruzda podziałowa nie zawsze biegnie wzdłuż linii prostej, szczególnie u gatunków o zredukowanym orzęsieniu. Podziałowi towarzyszą jednak zawsze pewne procesy regulacyjne kształtu, któro w końcu prowadzą do uformowania się dwu osobników potomnych zbliżonych kształtem do osobnika macierzystego. tylko mniejszych. W en Me podziału i bezpośrednio po_nlm mogą zachodzi* także określone procesy morfogonetyczne prowadzące do odtworzenia dotychczasowego wzoru orzęsicnia. Polegają one na ruchach morlogcnctycznych. przesunięciach lub ugięciach się kinct oraz na- zwiększeniu się ich dlugoici. jeżeli ten proces nic zakończy! Się przed podziałem.

Osobną sprawą jest odtworzenie orzęjirnss gębowego u Jednego z osob-nlków potomnych, proces ten Jest nazywany tonu UłgCZLC z ą.’ Wy-różnią się cztery zasadnicze typy stomatogenezy: leloklnetalna (ryc. 08). gdy nowo orzęsieme gębowe tworzy się w czasie podziału organizmu liczjiośrednto lub iwśrcdmo z przednich odcinków kinct opistora (np. /łrookiiselło Homlu); p a r a k i n c t a I n a (ryc. 71). gdy nowe orzę-ssonio powstaje w związku z jedną lub kilkoma klnelami somatycznymi lub ich odcinkami, przestrzennie oddalona od starej gęby (np. TelroHp. meno aerl/ezo); buccokinetaln* (ryc. 72), gdy nowa gęba tworzy się w (uwiązaniu z ktnclovxnami. pochcdzącyml z organelli rodzicielskiego aparatu gębowego (np. Ciscfochilum marporitaccam) oraz u P.o-klnelaln* (ryc. 71). gdy nowa gęba powataje całkowicie dr nona, tez jakichkolwiek kontaktów z (uprzednio Istniejącymi kinctami somatycznymi lub rodzicielskim aparatem gębowym (np. SiyJonycHio noto-phora).

W szaslł podlUlu zachodzą lakio okreilom- procesy w aparacie Jądro-H>m Juk Jul wspomniano. mikronukleua dzieli kie milotycznlc l potomne lvli • rozchodzą nę do obu tworzących aię komórek. Natomiast priy poddało makronuklcusa iw.ępujc tylko rozdzielanie się chroinatyny boi tworzenia Jakichkolwiek figur podziałowych. Ze względu na wysoką poll-iitakronuklcun w yylrach potomnych łwho występuje pew-Ikzba kompletnych genomów pozwalająca na normalno funkc jonowani* orginlrmu oraz na dalszą rcpllkację. tj powielanie genomów w celu mlhudowunla plokfnofci typowo) <!Ja gatunku. Tego rodzaju replikacja, klóia następuje w okresie między podziałowym mołe zachodzić mozaiko-W.I, tiajczęócic) tak Sie dziojc w jądrach kulistych. liądi tez atopniowo ogarnia pcmczogólne części makronuklcusa. Jest to charakterystyczno dla mikron iiklnusów wydlulonycli o klołbaskowatym kształcie. Modna wów-• obwrwować taki) strefę rcplikacyjną I Jo) przesuwanie te w makro-mtklruaie.

Ojiiócz podziału na dwa jednakowe osobniki, rozmnażanie u orzełków in.de odbywać ssę prtez_podzi.il r.a oaobntki nierównej wwlkotcl (ryc.

0    alit lub drogą paczkowania. Pierwsze zjawisko występuje najczęćctc) drugie u form osiadłych. I wówcłm osobnik potomny zwany

)«t orzęsiony i ruchliwy. U niektórych gatunków zachodzi resne tworzenie sie wielu toraitów.

tl orze*ków mole także wyatępować rozmnażanie w cyście (ryc. MDI f(*y zę's li-J tworzy sie wówczas wiecej nil dwa osobniki |iot<xnne. które l>>v. ,la» drogą polzialów pnllnlomi.znych

Proces płciowy. U orzełków zachodzi bardzo swoisty proces |d< - ary, pozwalający na wymianę materiału genetycznego oraz na odnowienie J-idra w-egeutywnego Podstawową role odgrywa tu aparat Jądro-wy, Znane sj dwa typy tego procesu: koniugacja l a u legam la (ryc. 6ł> W koniugacji uczestniczą <twa_<ęB>bniki należące do przceiw-•tawnych typów. płciowych. W jzewnych okollcznokłficli osobniki takie l.»i r.| a.ę w pary. O rzęski są wówczas zwrócone do siebie okolicami gębowy* nl I bardzo łciilc zespolone, tak łc na pewnej przestrzeni następuje lanlkmie błony komórkowej I wytworzenie się między koniugantami (> luiiLiznątycinegO mostka. Jednorze.łnlc zachodzi mejoza mikrona-kl>".i i W rezultacie <Ssvu kolejnych poiziatów tworzą sie czlory haplo-Idalno >|dra Trzy z nich ulegaj.-) resorpcj:. a jedno dzieli sie jeircre raz dując dwa jądra gs-nctyczne. zwane pron ukleusaml Jesień z nich. Uw. |« ronu kio u* stacjonarny pozostaje na‘ miejscu, a drugi migracyjny przez, most cytoplazmilyczny przesioitajo się sio komórki pailnur.t Przechodzenie pronukłeusów migracyjnych odbywa sie w obu kierunkach. Następnie pronuklcsn stacjonarny własnej komórki i migracyjny patlntpi łączą sie tworząc nowy dlploldolny mikrooukleua. Jedtso-

1    letnie partnerzy koniugacji rozdziela)* *ię.

Prrebleg dalszych procesów postWniug.icyjnysh Jest następujący.

10.1